Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri hoş geldiniz efendim.
00:15Bildiğiniz üzere çok ama çok hareketli günlerden geçiyoruz.
00:18Yurt genelinde Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasına ilişkin eylemler sürüyor.
00:22Bugün beşinci gün diyebiliriz.
00:24Bir yandan da ekonomideki yansımaları tabii ki çok konuşuluyor.
00:28Çünkü TL çok ciddi bir değer kaybı yaşadı.
00:31Hepimizin cebindeki para eridi.
00:33Borsada çok ciddi sorunlar var.
00:35Son olarak da dünya cenneti ekonomist Steve Hank şöyle söylemiş.
00:39Açığa satış yasaklandığında büyük sorunların kapıda olduğunu biliriz.
00:42Borsada açığa satış yasaklandı.
00:45Bugün şimdi konuşacağız.
00:46Ekonomide neler olacak?
00:47Bu yaşananların ekonomiye maliyeti ne oldu?
00:50Birkaç günde aslında ne kadar yoksullaştık ve daha ne kadar yoksullaşabiliriz?
00:54Sizler için ekonomi yazarı Çetin Ünsalan'a danışacağım.
00:58Hoş geldiniz.
01:00Hoş bulduk. İyi yayınlar olsun.
01:02Öncelikle bir meslektaş olarak kolaylıklar dileyerek başlayacağım.
01:05Hepimiz için çok zor günler, çok yorucu günler.
01:08Sizler de yoğunsunuzdur.
01:10Şimdi şu açığa satış yasağı kararıyla başlayalım dilerseniz.
01:14Dedim ya Steve Hank, çok büyük sorunların kapıda olduğunu bilirsiniz böyle bir karar alındığında demiş.
01:19Siz neler düşünüyorsunuz? Neler olabilir borsada?
01:23Bir kere genel anlamda baktığımızda rutinin dışındaki her hareket dünyanın her yerinde
01:29ekonomilerde risk olarak nitelendirilebilecek başlıklardan birini oluşturur.
01:34Bunun altını çizmek lazım.
01:36Belki ilk güne gitmek gerekiyor bu aşamada.
01:40Yani ilk gün aslında bütün mesele olduğu,
01:43işte doların 41'leri gördüğü, avronun 45'leri gördüğü,
01:48borsanın çöktüğü iki kere kapanış yani kesik yediği o gün.
01:53Ondan sonra baktığımızda yani bugün pazartesiye geldiğimizde
01:57mesela doların 37'ler civarında ilerletini görüyoruz.
02:00Şimdi bu bir stabilizasyon gibi gözüküyor olabilir.
02:03Umarım da öyledir.
02:05Ama asıl bizim burada sormamız gereken sorun şu.
02:09Döviz, borsa normal rutininde mi stabilizasyona girdi
02:16yoksa müdahale ile mi buralarda tutuluyor?
02:20Çünkü bu sorunun yanıtı şu açıdan çok kritik.
02:23Biz burada sabitleyebilmek açısından ne bedel ödüyoruz?
02:29Çünkü bugün yaptığınız harcamanın bedeli daha sonra önünüze fatura olarak çıkacaktır.
02:36Şimdi genel anlamda birazcık ekonomiyi okur ve piyasaları,
02:42hatta real piyasaları da sadece piyasaların değil biraz göz atarsanız
02:46aslında yani stabilizasyonun biraz müdahale ile elde edilebildiği gözüküyor ki
02:52bu bir anlamda para yatmak demek.
02:55Ben o gün yani bu olay olduktan sonra ertesi gün bir yazı yazdım.
03:00Bakın işin içeriğini bir kenara koyalım.
03:03Her şeyden önce şu konuda bir kere hemfikir olmamız gerekiyor.
03:09Gerçekten yabancı yatırımdan bahsediyorsak o defter kapandı.
03:14Yani o gün yaşananların içeriğinden ari olarak söylüyorum bunu.
03:20Hatta bir adım öncesinde gidip TÜSİAD ile başlayan tartışmalarla birlikte okumak gereken bir süreç bu ekonomi açısından.
03:29Şimdi TÜSİAD meselesi çok popüler gündem olarak tartışıldı ama
03:33asıl orada mesele neydi? Kayyum tartışmasıydı.
03:38Yani şirketlere, TMSF kanalı ile kayyuma asıl problem buradan başladı.
03:44Diğer kaygı duyulan noktalar başka bir biçimde tartışıldı.
03:50Şimdi aynı şeyin burada da yaşamımıza girdiği dıştan bir yatırımcı olarak baktığınızda buna
03:56bir tarafta şirketler için bir tarafta seçimle gelen belediyeler için
04:02gerekçesi ne olursa olsun bu tip bir hamle yapıyor olmanız orada kaygıları arttırır.
04:09Orayı öngörülebilir bir nokta olmaktan çıkarır.
04:12Nitekim hemen carry tradeçilerin ki bunlar genellikle para kazanmayı seven ve bu riskle piyasalara giren yatırım türleridir.
04:22Pek de çok da sevmediğimiz yatırım türleridir. Onlarda hemen bir çıkış olduğunu gördük.
04:30Tabi cevaplanması gereken sorular da var.
04:33Mesela 41'den 37'ye tekrar döndüğünde 41'den kim bozdurdu?
04:3937'den kim aldı? Acaba bunlar araştırılıyor mu?
04:43Bence bunlar da kritik başlıklarının neticesinde.
04:47Ama düz yatırımcı baktığınızda zaten çok sığ piyasada işleyen bir borsa,
04:53zaten müdahaleli giden bir kur endeksi hem dolar hem avro için baktığınızda
05:00bugün geldiğimiz noktada soru işaretlerini arttırmıştır.
05:04Kritik soru doların kaç olduğu değil.
05:08Burada kendiliğinden mi durup durmadı?
05:12Çünkü Merkez Bankası'nın hamlelerine bakıyorsunuz,
05:17dün Türkiye Bankalar Birliği ile yapılan toplantılara bakıyorsunuz.
05:21Belli ki bir müdahale çabası var.
05:24Doğru yanlış bu ayrı bir konu ama eğer müdahale ile buralarda duruyorsa
05:29bu bizim önümüzdeki süreçte bütçe açıklığı, kuru riski vs. vs.
05:34arka arkaya dizilecek ve tabi bizim hayatımıza da zam olarak yansıyacak bir fotoğrafı bize anlatır.
05:40Özetle bu.
05:41Evet şimdi bu döviz rezervlerinin biraz toparlanmasıyla övünülüyordu bir süredir.
05:47Ne kadarlık bir kayıp yani ne kadarlık bir döviz yakma söz konusu aşağı yukarı
05:52ya da böyle biraz somutlaştırarak örnekleyebileceğimiz bir rakam var mı tespit ettiğimiz?
05:58Ortaya atılan rakamlar var.
06:01Biraz resmi kaynaklara baktığınızda 10 milyar doların biraz üzerinden bahsediliyor.
06:06Gayri resmi kaynaklara baktığınızda 20 milyar doların üzerine çıkan bir noktadan bahsediyoruz.
06:12Ama burada kritik nokta şu, biz zaten kendi içinde carry trackçilere birazcık alan açarak
06:20çektiğimiz bu paralar zaten başlı başına riskli.
06:23Sadece şu olay bile bize yapımızda bir problem olduğunu ortaya koyuyor.
06:29Yani ani çıkışta eğer siz elinizde avucunuzdakini satarak bir şekilde orada kur stabilizasyonu
06:37yaşamayı elde ediyorsanız ki nakit olarak bakmak lazım.
06:42O açıklanan rezervlerin bir bölümü, büyük bir bölümü işte kağıtta vesaire şurada burada.
06:49Asıl sizin kasanızda nakit ne var onu çok iyi bilmiyoruz.
06:5420 milyar doları 25 milyar dolar arasında gezen bir rakam.
06:58Şimdi bunun onu çok daha büyük etki eder.
07:02Bu açıdan baktığımızda da aslında önümüzdeki süreçte işler biraz daha duranlaştıktan sonra
07:09kurum geleceği seviye bize ödediğimiz maliyetle ilgili de daha net bir fikir verecektir.
07:16Buralarda tutmanın maliyeti bence mercek altına alınmalı.
07:21Peki şimdi bir yandan da ekonomi yönetiminden tabii açıklamalar geliyor.
07:26Külliyeden Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın söylediği tüm kurumlarımız,
07:30piyasaları ve dönemsel gelişmeleri takip etmekte gerekli adımları atmaktadır diyor.
07:35Mehmet Şimşek de benzer bir şey söylüyor.
07:37Elimizde yeterli araç var programın uygulanmasına ilişkin.
07:40Hiçbir tereddüt yok demiş ama siz de şimdi az önce bahsettiniz.
07:44Bunlar bize cebimizden daha fazla para çıkması olarak yansıyacaksa durum çok kötü.
07:49Zaten berbat bir haldeydik.
07:51Zaten çok kötü zamlar yapılmıştı.
07:53Türk lirası da bu kadar değer kaybedince şimdi bir yandan da yurttaşın nasıl etkileneceğine bakmak lazım.
07:59Neler söylersiniz?
08:01Önce Sayın Yılmaz'ın ifadesinden bir iki cümle yapayım.
08:06Sonra yurttaşa bakayım.
08:08Şimdi evet bunda hemfikirim.
08:10Yani bizim şu anda en azından bugünü atlatacak kaynağımız olduğu gözüküyor.
08:14Müdahaleyle de belki doğru belki yanlış.
08:17Zaten bir kuru beklentisi vardı ama kendi içerisinde tutarla.
08:21Buna bir şey diyemem.
08:22Ama programın devamında katılmıyorum.
08:25Çünkü ortada ben bir program olduğunu düşünmüyorum.
08:28Yani sadece rakam tutturmak üzerine bir ekonomi kurgunuz varsa orada bir program değil.
08:33Değil sportotodan bahsedebilirsiniz ancak.
08:36Diğer tarafa geldiğimizde biz vatandaş nezdinde aslında bunu çok net görüyoruz.
08:41Bakın hafta sonunda yaşanan bütün bu gelişmeler, işin adli tarafı soruşturması vs.
08:47Onlardan ari olarak ortaya konulan tepkilerin ana temasına baktığımızda
08:52mesele sadece İmamoğlu meselesi olmadığı anlaşılıyor.
08:56Yani insanların itiraz ettikleri noktada bir birikmişliğin taşıması da var.
09:01Yani insanlar orada o meydanda mevzu belki başkayken geçinemediklerinden bahsediyorlar.
09:08Emekli maaşlarından bahsediyorlar.
09:10Öğrenciler gelecek kaygılarından bahsediyorlar.
09:13Hatta diploma krizinden bahsediyorlar.
09:16Baktığınızda aslında bir birikimin yansıması olduğunu görmek lazım.
09:20Burada bence hükümete düşen bir kere bir ekonomi programı yapma zorunluluğu.
09:26Yani biz şu gerçeklerle yüzleşip bir ekonomi programı gerçek anlamda yapmamız gerekiyor.
09:32Bu bir. İkincisi yaklaşık 15 milyon oydan bahsediliyor değil mi?
09:37Yani yuvarlarsak 15 milyona.
09:39Burada 1.650.000'i bir kenara koyuyorum.
09:42Onlar zaten partili ve doğal olarak gittiler partilerine, adaylarına, başkanlarına sahip çıktılar.
09:49Burada asıl yeri kalan 13 milyonun ne dediğine bakmak lazım.
09:54Ve 13 milyonun bence külliyen siyah ya da beyaz diye tartışmak yerine
09:5913 milyonun rahatsızlıklarını doğru okumayan bir yönetim bizi daha büyük sorunlara itecektir.
10:07İktisadi olarak da, toplumsal olarak da asıl bence burada okunması gereken partili olmayan,
10:13dayanışma sandığına giden 13 milyonun ne demek istediği.
10:18Orada da zaten geçinemiyoruz, huzursuzuz, güvenliğimiz yok gibi gibi altta altta listeye sıralanabilecek.
10:26Aslında toplumsal olarak da, iktisadi olarak da risk teşkil eden unsurların bir araya geldiği bir fotoğraf var.
10:34Bunun nasıl okunacağı aslında bundan sonra sürecin, iktisadi sürecin nasıl gideceğinde ana belirleyicisi olacaktır.
10:42Evet yani şimdi burada ben de orayı biraz soracaktım.
10:46Bahsettiğiniz şey bir anlamda bu taleplere yanıt vermek,
10:49işte ortalığı biraz durduracak belki demokratik sayılabilecek adımlar atmak gibi bundan mı bahsediyorsunuz?
10:56Çünkü bir andan da eylemler sürüyor.
10:58Şimdi bugün de devam edecek.
11:00Hatta belki bu hafta boyunca, çünkü ben de gidip takip ediyorum,
11:04oradaki kalabalık uzun zaman boyunca oraya gelip tepki gösterebilecek bir enerjiyle dolu.
11:09Yani yeni bir karar alınmazsa, bir şeyler değiştirilmezse, bu taleplere yanıt verilmezse peki,
11:14daha da bir çöküş bekliyor mu bizi?
11:20Bu olaylar riski arttırabilir tabii ki.
11:23Ama şuna altını özellikle çizmek istediğim bir nokta var.
11:28Bütün bunlar riski arttırmakla birlikte.
11:31Eğer yaşadığımız ya da yaşayacağımız her şeyi buraya bağlarsak, büyük bir ıskalama yaratırız.
11:38Yani bizim zaten ekonomik olarak sorunlarımız var.
11:43Bizim zaten toplumsal olarak çözmemiz gereken meseleler var.
11:47Aksi takdirde şuna dönüyor, ne yazık ki bunun çok örneklerini gördük.
11:51Bakın gördünüz mü, öyle oldu böyle sonuçlandı.
11:56Hayır, bunlardan ağır iyi bakmak lazım.
11:59Orayı ayrıca okuyalım, ayrıca kulak kabartalım, ihtiyaçlara bakalım.
12:05Tamam, orası başka ama sanki hiçbir sorun yokmuş ortada.
12:10Ve sadece İmamoğlu'yla ilgili yaşanan süreç ve ona gösterilen tepkiler nedeniyle
12:15bir takım ekonomik karşılıklar aldığımız düşüncesi bence çok büyük bir yanılgı olur.
12:21Bunu defaten yaptık, bir takım olayları bahane ederek.
12:25Hiçbir zaman gerçeğimizle yüzleşmediğimiz için 2025 geldiğimiz nokta,
12:32açlık sınırının altında yaşayan milyonlar, bir yıl içerisinde bulmamız gereken 260-270 milyar dolar para,
12:422.1 trilyon bütçe açığı gibi gibi bunları saymıyorum, şimdi uzatmayayım.
12:48Bizim zaten ekonomik ve toplumsal sorunlarımız var, halletmemiz gereken.
12:53Bunu sadece bugün gösterilen tepkiye bağlamak,
12:58bence tepkiyi gösterenlere de, ekonomiyi yönettiğini düşünenlere de
13:04bu ekonominin yönetiminden rahatsızlık duyup sıkıntı yaşayanlara da haksızlık olacaktır.
13:12Bu bir risk arttırıcı faktör olabilir ama sorunun kendisi ve gerekçesi nedeni değildir.
13:19Türkiye'nin çok ciddi bir ekonomi yönetimi sorunu var. Bunun altını çizmek isterim.
13:24Burayı vurguladığınız için çok teşekkür ederim.
13:27Gerçekten hepimiz etrafımıza bakalım, gencinden yaşlısına biliyorsunuz,
13:3170 yaşında inşaatlarda ölen insanlar var.
13:33Çok çalışıyoruz, çok üretiyoruz ama bir türlü bir nefes alamıyoruz.
13:37Zaten bu da biraz onun tepkisi. Çok teşekkür ediyorum katıldığınız için.
13:41Bakalım neler olacak.
13:42Ben çok teşekkür ediyorum. İyi yayınlar olsun.
13:44Kolay gelsin size de.
13:46Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, ekonomi yazarı Çetin Ünsalan bizimle birlikteydi.
13:50Bildiğiniz üzere Ekrem İmamoğlu'na yönelik gözaltı kararının verildiği 19 Mart günü
13:55ekonomi ve borsa içinde çok ciddi bir düşüş oldu.
13:57Öyle bir düşüş oldu ki 15 Temmuz darbe girişiminde bile borsa böyle çakılmamıştı.
14:02O günden bu yana da hareketlilik sürüyor.
14:0519 Mart'ta iki kez devre kesici uygulanmıştı.
14:08Ekrem İmamoğlu'na tutuklama kararı çıkacağını tahmin ettiğimiz günlerde de
14:12yine iki kez borsanın devre kesici uyguladığını gördük.
14:15Son olarak da bir açığa satış yasağı geldi.
14:19Bugün değerlendirdik borsada neler olacak, ekonomide neler olacak,
14:23dolardaki, eurodaki hareketliliği tutmak için Merkez Bankası'nın yapmış olduğu gireşimler
14:28bizlere neler kaybettiriyor. Bütün bunları konuştuk.
14:31Son olarak yayını bitirirken Sayın Ünsalan'ın vurguladığı nokta çok çok önemliydi.
14:35Ben de bir kez daha altını çizmek isterim.
14:37Sanki bütün bunlar oldu, insanlar sokaklarda bir biçimde protestolar yaptı diye
14:42ekonomide bir sorun yaşanmış gibi davranmayalım dedi.
14:46Çünkü zaten ekonomide çok büyük sorunlar vardı.
14:49Bir ekonomi yönetimi sorunu vardı.
14:51O yüzden aslında biraz da bu tepki yalnızca Ekrem İmamoğlu'yla ilgili değil
14:55bütün bu sorunlarla ilgiliydi dedi.
14:57Efendim ilerleyen günlerde ekonomideki gelişmeleri ve gündemdeki gelişmeleri yeniden konuşuruz.
15:02Şimdi hoşçakalın diyorum.