Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00MÜZİK
00:13Cumhuriyet TV ekranlarından merhaba sevgili izleyenler.
00:16Bildiğiniz üzere bir süredir ABD'li yetkililerle Rus yetkililer arasında Rusya-Ukrayna savaşının gidişatına ilişkin görüşmeler devam ediyor.
00:24Daha evvel Trump ve Putin de telefonda görüşmüşlerdi.
00:27Bugün yeni bir görüşme olacak.
00:29Trump bu görüşmeyi daha evvelden duyurmuştu.
00:32Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin aslında ABD'li ve Ukraynalı yetkililer 30 günlük bir ateşkeste mutabık kalmışlardı.
00:39Ancak mesele biraz Rusya'yı ikna etmekle ilgiliydi.
00:43Bugün bu gündemleri konuşacağız.
00:45Bunun yanında İsrail'in de Gazze'ye yönelik ateşkesin ardından yoğun saldırıları yeniden başladı.
00:50Ciddi can kayıpları var.
00:52Orada gerçekten yine ve yine bir insanlık dramı yaşanıyor.
00:56Hepsi gündemlerimiz arasında efendim.
00:58Konuğumuz Uluslararası İlişkiler Uzmanı Doçent Doktor İkbal Düre bizimle.
01:02Hoş geldiniz.
01:03Efendim şimdi Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin aslında Rusya'nın ABD'li ve Ukraynalı yetkililerin mutabık kaldığı bu ateşkese pek yanaşmamasının sebebi
01:12Ukrayna'nın bu sürede yeniden bir toparlanma sağlaması yönündeydi.
01:17Rusya bunu istemiyordu ve bundan çekiniyordu.
01:19Şimdi bu ateşkesi Rusya'nın kabul etmesinin size koşulları ne olacaktır?
01:23Bugünkü görüşmede Rus lider Putin sizce Trump'tan neler talep edecektir Ukrayna savaşına ilişkin?
01:30Evet aslında Putin daha evvelde şartlarını açıklamıştı Rusya.
01:37Kendi ağzından olmasa da Kremlin'in sözcüleri vasıtasıyla.
01:41Bunlardan birincisi bu 30 günlük süreyi Ukrayna'nın tekrar kendini toparlamak için kullanmaması anlamında
01:50Rusya'da Batı'nın yardımlarının kesilmesi birinci nokta bu.
01:54İkincisi Ukrayna'nın askere alımları durdurulması bu 30 gün zarfında.
02:00Ve bir başka nokta da bu 30 gün zarfında NATO eğitiminin ya da Batılı müttefiklerinin Ukrayna ordusunun mensuplarına verdiği eğitimlerin durdurulması şeklindeydi Rusya'nın koşulları.
02:16Bir önemli koşul da Avrupa'da ortak bir barış gücünün bu vesileyle Ukrayna'ya konuşlandırılmaması.
02:25Bu da önemli noktalardan biriydi.
02:27Rusya'nın pozisyonu bu şekilde.
02:29Eğer 30 gün zarfında bunların olmayacağına dair bir garanti alabilirse Rusya'nın hazır olacağını düşünüyorum böyle bir anlaşmaya.
02:37Ukrayna kayıtsız şartsız bir ateşkeş süresini talep ediyor.
02:4330 gün hazırız diyor ama bunun için bir ön koşul kabul etmiyor.
02:47Trump'un pozisyonu ise nasıl olursa olsun bir şekilde bu 30 günlük ateşkeş kabul edilsin tarafından şeklinde.
02:56Bence Trump'la Putin görüştüğünde ortak bir noktada buluşabilirler diye düşünüyorum.
03:03Çünkü Putin her ne kadar şu anda kendi taleplerinde ısrarcı olsa da ama diğer taraftan Trump'ın yaratmış olduğu bu kendisi açısından şansı kaybetmek istemeyeceğini düşünüyorum.
03:21Bunu kaybetmek istemesi bir dünya kamuoyunda zaten çok kötü olan prestiji açısından kötü olur.
03:29İkincisi de içeride de Putin'e karşı böyle bir fırsatı değerlendiremediğinden dolayı bir takım karşı seslerin yükselme durumu olacaktır.
03:40O yüzden bence Putin de bu anlaşmayı bir şekilde imzalamak istiyor.
03:45Sahadaki koşulların Rusya'nın lehine olması belki Putin'e biraz rahatlık sağlıyor.
03:50Ama diğer taraftan bir an önce savaşın bitmesinin Rusya açısından Ukrayna kadar olmasa da bence getirisi büyük olacaktır.
04:00Şimdi burada Trump'ın açıklamalarında öne çıkan kısımlardan biri de diyor ki toprak hakkında ve enerji santralleri hakkında konuşacağız.
04:09Belirli varlıkları bölüşmeyi zaten görüşmüştük bu noktada.
04:12Ukrayna'nın gelmiş olduğu durumda zaten Rusya'nın işgal ettiği bölgelerden çekilmeyeceğine dair de bir kanı var.
04:18Günün sonunda Ukrayna bir biçimde toprak anlamında Rusya'nın işgal ettiği değerli madenlerini de ABD'ye bir şekilde vermek zorunda kaldığı kötü bir durumun içerisinde düşmüş gibi gözükmüyor mu?
04:30Evet maalesef real şartlar bu şekilde.
04:34Sahadaki durum bu şekilde.
04:36Savaş ilk başladığında Zelenski biliyorsunuz şart olarak 91 sınırlarına dönülmesini koymuştu.
04:45Daha sonra geçen sürede bunu 2014 sınırlarına dönmek şeklinde renöve etti.
04:55Fakat gelinen noktada şu anda de facto Rusya'nın elinde tutmuş olduğu toprakların kalmasına, Rusya'nın elinde kalmasına razı olan bir Zelenski var.
05:08Olayı bu duruma getiren tabi ki cephedeki real şartlar biliyorsunuz bu süre zarfında Rusya'nın bu almış olduğu toprakları Ukrayna'nın geri alabileceğine dair batıda da beklentiler yüksekti.
05:23Bu anlamda çok ciddi askeri yardımlar yapıldı.
05:27Biz geçtiğimiz sene F-16'ların ya da Storm Shadow füzelerinin ya da diğer yüksek teknoloji batı tanklarının savaşın seyrini değiştirebileceğini düşünüyorduk.
05:39Bunlar olmadı.
05:40Ekonomik anlamda da Rusya beklenildiği şekilde ciddi bir darbe yiyemedi.
05:46Bütün bunlar batıyı ve Zelenski'yi belli tavizlere taviz noktasına getirmekte en belirleyici etkendir.
05:56Dolayısıyla muhakkak ki bu savaşın bittiği anda Ukrayna topraklarının bir kısmını ki yaklaşık Ukrayna topraklarının tümünün %20'sine denk gelen bir kısmını vermek durumunda kalacak.
06:09Buradaki önemli sorun şu, Rusya'nın talebi referandum sadece kendisinin kabul ettiği bir referandumda Donbass bölgesini biliyorsunuz bütün sınırları itibariyle kendisine bağlamıştı.
06:23Ama de facto sadece yaklaşık %80'ini geneli itibariyle bu bölgenin kontrol ediyor.
06:29Rusya'nın talebi bütün hepsinin savaş biterse hepsinin Rusya'nın toprağı olduğu kabul edilmesi.
06:38Ukrayna'nın durduğu noktada hayır şu anki var olan Rusya'nın kontrol ettiği topraklar özelinde bu işi donduralım ki bunu da kabul etmeyeceğiz.
06:50Rusya bunu şu anda kabul etmiyor ama bence gelecek noktada kabul edecektir.
06:58Rusya için en önemli olan artık bundan sonra Ukrayna'nın NATO üyesi olmayacak olmasının bütün dünya tarafından kabul edilmesi ve Ukrayna'nın da bu noktaya gelmesi.
07:12Bu sadece Ukrayna'nın NATO üyesi olmamasının önemiyle sınırlandırılmamalı bu şu demek aynı zamanda bu saatten sonra eski Sovyet coğrafyasındaki hiçbir ülkenin NATO üyesi olamayacağı anlamına geliyor.
07:28Asıl kazanım Rusya açısından bu olacak biliyorsunuz sadece Ukrayna'nın değil Gürcistan'ın hatta dönem dönem Ermenistan'ın bile NATO üyeleri tartışılması söz konusu olabiliyordu.
07:40Rusya'yı asıl tedirgen eden durum buydu.
07:42Dolayısıyla bu Rusya açısından en önemli nokta ve bu anlamda Rusya en büyük kazanımını elde etmiş oluyor.
07:50Şimdi burada AB dış politika şefi de bir açıklama yaptı bu görüşmenin yapılacağını duyurulmasının hemen ardından Moskova'ya güven olmaz diyor.
08:02Şimdi AB'nin buradaki tutumu aslında AB'de ile tam olarak farklı geçtiğimiz yıllarda alışık olmadığımız biçimde hatta Fransa Cumhurbaşkanı Macron orada bir barış gücü olması gerektiğini savunuyor.
08:14Zaten Ukrayna'nın da en büyük istekleri arasında olan şey bu gerçekten bir güvenlik istiyor orada bir garantörlük istiyor.
08:22Bu noktada AB'nin bu vadettiği barış gücü vs. orada bir askeri varlık gibi bir şey gerçekleştirebilir mi? Bunu bir sorayım sonra devam edelim.
08:33İrem Hanım şimdi bu askeri Avrupa'nın askeri bir güç oraya yerleştirmesi çok önemli bir konu.
08:44Şimdi 2000 km uzunluğunda bir sınır hattından bahsediyoruz ve hat bu kadar büyük olduğu zaman bir takım provokasyonların önüne geçmek de hemen hemen imkansız oluyor.
08:56Durum böyle olunca bu orada Avrupa Birliği'ne ait askerlerin bulunması ileride belki Rusya ile Avrupa'nın direk çatışmasına yol açabilecek ciddi bir potansiyel barındırıyor.
09:11Bence Zelenski'nin zaten yapmak istediği de ilk baştan beri buydu başından beri savaşın yani bir şekilde bu olayı direkt Avrupa ve Rusya'nın savaşına dönüştürmek.
09:23Belki Rusya bu anlamda çekincelerini ortaya koyuyor ama diğer taraftan bence bu hiç anlaşılamayacak üzerinde anlaşılamayacak bir nokta değil.
09:34Diğer konularda yani toprak konularında ve NATO'ya üyelik konularında ciddi bir fikir birliğine gelinebilirse bence bu bu şekilde tartışılabilir.
09:46Ben öyle düşünüyorum yani Rusya bunu şu anda kategorik olarak reddetse de bence üzerinde anlaşılma olasılığı en yüksek maddenin bu olacağını düşünüyorum.
09:56Eğer bir türlü potansiyel riski içinde barındırsa da.
10:00Ama diğer taraftan şöyle bir durum da var biliyorsunuz bu Ukrayna'daki meselenin sadece Ukrayna ile ilgili bir boyutu yok.
10:12Nasıl ki Orta Doğu'daki meselenin sadece Suriye ile Filistin ile ilgili bir boyutu olmadığı gibi.
10:18Ukrayna'nın nasıl şekilleneceği bundan sonra transatlantik güvenlik sisteminin nasıl şekilleneceği ile direkt bağlantılı bir olay.
10:26Ben Avrupa'nın bu hareketini yani Ukrayna'ya asker gönderebilme olayını transatlantik genel sisteminin güvenlik sisteminin nasıl gelişeceğine dair bir kanaatı oluşmadan yapabileceğini düşünmüyorum.
10:43Yani önce ABD ile ilişkilerinin bundan sonra nasıl gelişeceği ve nasıl şekilleneceği konusunda bir netlik ortaya çıkması lazım ki Avrupa Birliği Ukrayna konusunda böyle bir adım atabilsin.
10:56Avrupa Birliği bu adımı ABD'nin dışında atamaz diye düşünüyorum.
11:01Görüyorsunuz bu en son yaşadığım geçen haftaki dönemde mesela Elon Musk Starlink sistemini bir süreliğine de olsa durdurduğu zaman oradaki askeri varlığın hiçbir önemi kalmıyor.
11:16Dolayısıyla Avrupa'nın böyle bir adımı atabilmesi için belirttiğim gibi önce Amerika ile anlaşması lazım, ABD ile anlaşması lazım.
11:25Bu da olayı biraz daha komplike bir hale getiriyor. Kolay olmayacağını düşünüyorum ama eğer Trump ile Putin anlaşırsa bu bence dediğim gibi olabilecek bir durum.
11:37Risklerin nasıl bertaraf edileceği de artık bir güvenlik bölgeleri mi oluşturulur nasıl olur o da ayrı bir tartışma konusu olacaktır.
11:47Evet şimdi burada aslında daha çok tartışacağız gibi geliyor bu meseleleri ama bir yandan da Gazze'de yeniden bir katliam başladı.
11:55Bir ateşkes ilan edilmişti. Daha ikinci aşamaya geçemeden aslında bir biçimde İsrail'in ihlal edişiyle yeniden Gazze bombalanmaya başladı.
12:04200 aşkın kayıp olduğu söyleniyor. Yerel kaynaklarda 350'yi aşan sayılardan da bahsediliyor.
12:10Siviller ölüyor orada bildiğimiz gibi. Şimdi Beyaz Saray'dan da saldırıların ardından açıklama geldi. Bizim haberimiz vardı zaten.
12:17İsrail tırnak içinde söylüyorum bizden icazet almıştı gibi. Burada bir kıyamet kopacak ifadesi var Trump'ın kullandığı.
12:26O yüzden şunu soracağım. Ateşkesin bir yana bırakılarak yeniden saldırıların başlaması, Gazze'de işlerin Trump'ın istediği gibi gitmediği ve yine tırnak içinde Riviera planının uygulanmasını
12:38artık Trump daha hızlı istediği için mi sizce?
12:42Bence bu tabii ki bir etken ama ana etken bu değil. Ana etken şu. Birincisi biz Trump, Netanyahu ve Putin arasındaki özel ilişkiyi bir tespit edip bir yere koymamız lazım.
12:57Çünkü bu dediğimiz bütün olaylar, bu özel ilişkiler ve aynı zamanda Ukrayna Orta Doğu'daki gelişmelerin bundan sonra nasıl şekilleneceği üzerinden ilerliyor.
13:09Ve hepsi aynı sepetle sonunda çözülecek. Biz biraz evvel Ukrayna'yı konuştuğumuz zaman buradaki gelişmelerin hiçbiri Orta Doğu'daki son yaşananlardan bağımsız ele alınamaz.
13:21Bugün Trump ve Netanyahu'nun birlikte karar vermeleriyle yaptıkları o insanlık dışı hamleler aslında bir nevi Putin'in Ukrayna'daki elini güçlendirecek mahiyette olaylar.
13:36Çünkü anladı ki Trump Orta Doğu'da İsrail'e rağmen, İsrail'in ABD siyasetindeki etkisine rağmen Trump kendi isteklerini Orta Doğu'da o kadar kolay başaramayacak.
13:52O yüzden herhangi bir yerde başarması için bir hamle yapması lazım. O yüzden Ukrayna'yı ön plana çıkartıyor.
13:59Bari ben bir şekilde Ukrayna'da bu işi bitireyim. Çünkü Orta Doğu uzun sürecek gibi mantığıyla.
14:05Ama bunu böyle yaparken belli bir temele de oturuyor. O da şu, o da Rusya ve İsrail ilişkileri temelinde değerlendirilmeli.
14:14Bu anlamda Netanyahu aslında Putin'e bir pas atıyor.
14:19Biz bu Orta Doğu'da ABD ile benim istediğim şekilde yani Netanyahu'nun istediği şekilde durumu götürürken sen de bu arada ABD'den alabileceğini alabilirsin.
14:29Ama bunun karşılığında bizim bundan sonraki süreçte İran'a yapacağımız baskılarda İran'ın yanında durma.
14:37Yani bütün bu süreçlerin asıl amaçlarından biri İran'la Rusya arasındaki iletişimi koparmak ve minimuma indirmek.
14:46Çünkü asıl olan nihai amaç Orta Doğu'da İran'ın gücünü kırmak. Hepimiz bunu biliyoruz ama bu gücünü kırmanın temel ekseninde yatan şey de İran'ın nükleer programı.
14:58İran nükleer programını Rusya olmadan götüremez, sonra diye vardıramaz.
15:04Bu anlamda Rusya ile İran ilişkilerine bir sekte vurdurmak İsrail'in önemli hedeflerinden biri ve bu anlamda da elinde çok ciddi bir koz var.
15:14Aynı zamanda biliyorsunuz sadece Gazze'ye saldırı olmadı aynı dönemde Husi'lere de saldırı yapıldı.
15:21Ve Lübnan'la Suriye sınırında da bir çatışma yaşandı her ne kadar an itibariyle kesildiği söylense de.
15:29Demek istediğim bütün bunlar bir domina etkisiyle mantığıyla bakmamız gereken olaylar.
15:37Ve bu anlamda Rusya'yı sadece Suriye'den çıkartma meselesi değil, Rusya'yı aynı zamanda İran'la üzerindeki etkisini kırma çerçevesinden baktığımızda tablo aslında yerine oturmuş oluyor.
15:52Yani İsrail ile Rusya ilişkileri ve İsrail ile ABD ilişkileri belirleyici aslında bütün bu.
16:00Hem Ukrayna meselesinde hem de Orta Doğu'daki meselede işin gittiği noktada şu İran öyle ya da böyle.
16:07İran'ın bu hamleler, İran'ın aslında nereye kadar gidebileceğini kontrol etmek, onu anlamaya çalışmak ve direkt bir müdahale yapmadan İran'ı teslimiyete zorlamak hedef bu.
16:21Bence bu anlamda İran sonunda taviz vermek durumunda kalacak.
16:25Bu benim subjektif görüşüm ama iş oraya doğru gidiyor.
16:28Karşılığında da Rusya, Ukrayna'da belki ilk başta koyduğu hedeflerin hepsini olmasa da büyük bir kısmını alacak diye düşünüyorum işin gittiği nokta.
16:39Ondan sonra tabii ki içim meselesi hepimizin bildiği ve en önemli az konuşulan ama çok önemli olan arktik yani kuzey kutbu meselesi.
16:48ABD kuzey kutbu meselesinde bu Kanada, Greenland falan dündeme gelmesi kuzey kutbu ile ilgili.
16:55Biliyorsunuz iklimdeki değişikliklerden dolayı ve küresel ısınmadan dolayı kuzey kutbu hem güvenlik hem de lojistik anlamında Güney Asya son 20 yıldır konuşuluyordu.
17:08Ama bundan sonraki süreçte ön plana çıkacak bir bölge yani kuzey kutbu ve burada ABD'nin eli Rusya'ya göre çok daha zayıf.
17:18O yüzden dediğim gibi bu Greenland ve Kanada hikayeleri var.
17:21İşte bu anlamda Çin ile Rusya'nın iş birliği ABD'de derin bir sıkıntı yaratıyor.
17:27Trump'ın girmek istediği bir denklemde bu.
17:30Rusya da buna karşı değil çünkü yüksek teknolojilere ihtiyacı var daha ilerleyebilmesi için.
17:35Yani böyle aynı sepette hepsini incelememiz gereken bir sürece giriyoruz.
17:40Maalesef özellikle Orta Doğu'daki bu insanlık dışı hamleler devam edebilir.
17:46Öyle görüyorum bu risk var çünkü dediğim gibi Orta Doğu'da taşların yerine oturması için biraz daha süre gerekli.
17:54Ama Ukrayna olayının biraz daha erken biteceğine dair bir kanaat şahsen bende oluştu.
18:01Evet İkbal Bey çok teşekkür ederim.
18:02Aslında birbirinden bağımsız gibi gözüken çokça olayı birbiriyle bağlantılarıyla açıklamış oldunuz bizlere.
18:09Son bir sorum var aslında kafamı kurcalayan da bu oldu.
18:12Rusya Ukrayna'da elde etmek istediği kazanımlara ulaşmak pahasına aslında Suriye'deki son durumu da biliyoruz.
18:19Lübnan'ı da biliyoruz yani artık gerçekten çok zayıflamış bir direniş ekseni meselesi var.
18:24İran'ı zayıflatacak bu hamleyi kabul edecek midir?
18:28Yani bu Rusya'nın çıkarına olur mu İran'ın bölgede artık etkin bir güç olmaması zayıflaması?
18:33Tabii bu provokatif bir yoruma açık bir soru ama net bir cevap vermeye çalışayım.
18:40Biliyorsunuz bir ay evvel Rusya ve İran stratejik bir iş birliği anlaşması yaptı.
18:47Çok kapsamlı bunun içinde hem lojistik hatları vardı.
18:50Çünkü boğazlarda oluşan son durumlardan dolayı Ukrayna Savaşı bağlamında Rusya için körfeze İran üzerinden inmek önemli oldu.
19:00İşin bir boyutu bu ama diğer bir boyutu da askeri iş birliği.
19:05Yalnız bu çok maddeli anlaşmanın içinde şu yok her ne kadar askeri alanı kapsasa da
19:14İran ya da Rusya'dan herhangi bir ülkeye askeri bir saldırı olursa diğerinin müdahil olma yükümlülüğü yok.
19:23Örneğin Kuzey Kore'yle yapılan anlaşmada böyle bir madde var anlatabiliyor muyum?
19:38Demek ki Rusya bu anlamda bir öngörüye sahip ve bu öngörüde İran'a yapılacak herhangi bir saldırıda askeri olarak direkt işin içine girmek istemiyor.
19:54Dolayısıyla evet belli şartlarda Rusya bence Batı'nın istediği bir takım tavizleri verebilir.
20:03Çünkü Rusya için asıl olan tarih boyunca bu böyle olmuştur.
20:07Kendi coğrafyasıdır. Kendi coğrafyasında hakimiyeti ve kontrolü elinde tutmak için biraz daha uzak noktalarda tavizkar olması bu Rusya'nın coğrafyasına çok ters düşmeyen bir şey.
20:21Zaten Rusya'yla bu tür iş birliğine giren ülkeler de ki buna İran dair bu gerçekliği bilirler.
20:27Bu çok gizli saklı bir gerçeklik değildir ama süreç içerisinde herkes alacağını almaya bakar.
20:34Peki. Sayın Dürre çok teşekkür ediyorum vakit ayırdığınız için.
20:38Ben teşekkür ederim.
20:39Hoşçakalın.
20:42Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri, uluslararası ilişkiler uzmanı, doçent doktor İkbal Dürre bizimle birlikteydi.
20:48Kendisiyle Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin ve ateşkesin ardından Gazze'de yeniden başlayan katliama ilişkin konuştuk.
20:55Rusya-Ukrayna savaşı ile ilgili önemli bir gelişme Trump ve Putin.
20:58Bugün görüşecekler, ele alacakları en önemli konu başlıklarından bir tanesi de artık oradaki savaşın 3 yılın ardından son bulması olacak.
21:06ABD'nin bu noktada Rusya'yı biraz ikna etmesi bekleniyor diyebiliriz.
21:10Bunun yanında dediğim gibi kısa bir süre önce bir ateşkes planından söz edilmişti.
21:15İsrail ve Hamas arasındaki savaşa dair, Gazze'deki yaşananlara dair.
21:20Ancak daha ikinci aşamaya geçilemeden İsrail bu ateşkes anlaşmasını ihlal ederek yeniden Gazze'yi bombalamaya başladı.
21:27Şimdiye dek yerel kaynaklara göre 350'nin üzerinde can kaybı yaşandı.
21:32200 gibi rakamlardan söz edenler de var.
21:34Ve maalesef ki sayı artacak gibi gözüküyor.
21:37Çünkü ABD bu saldırının tam olarak arkasında duruyor.
21:40Beyaz Saray sözcüsü dedi ki zaten ABD'ye danışmışlardı bu saldırıyı yapmadan evvel.
21:46Trump da kıyamet kopacak ifadesini kullandı.
21:49Kopmamasını dileriz elbette ama son zamanlarda yaşadıklarımızda öyle olmayacağını gösteriyor.
21:54İlerleyen günlerde dış politikada yaşanan gelişmeleri sizler için konuşmaya devam edeceğiz.
21:58Şimdilik noktalıyorum.