📌 Ticaret savaşları, filler tepişirken Türkiye ne yapar?
📌 Trump’ın övgüsü hayır mı şer mi?
📌 İsrail - Türkiye çatışmazlık mekanizması
📌 Bakü: İsrail, Türkiye arasında sürpriz arabulucu
🎙 Barçın Yinanç ile Can Selçuki yorumladı
📌 Trump’ın övgüsü hayır mı şer mi?
📌 İsrail - Türkiye çatışmazlık mekanizması
📌 Bakü: İsrail, Türkiye arasında sürpriz arabulucu
🎙 Barçın Yinanç ile Can Selçuki yorumladı
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Merhabalar, bugün 10 Nisan 2025 Dış Politeka ile İçli Dışlı programıyla karşınızdayım.
00:06Bugün yeni bir güne yeni gözaltılarla başladık.
00:10İki meslektaşım Timur Soykan ve Murat Ağırel sabaha karşı gözaltına alındılar.
00:15Her yeni gün yeni gözaltılara uyanıyoruz.
00:17Bu olağanüstü hal Türkiye'nin normali olmamalı.
00:21Çünkü dünya olağanüstü bir süreçten geçiyor.
00:25Normal olmayan süreçler yaşanıyor dünyada.
00:28Ve özellikle ekonomik kasırgaların beklendiği bir ortamda her yeni güne gözaltıyla uyanmak olağanüstülüğünün normalleşmesi mümkün değil.
00:39Ve bu da Türkiye'nin özellikle önümüzdeki dönemde karşılaşacağı sınamalarda elini güçlendirecek değil zayıflatacak bir durum.
00:48Bugünkü programda da işte dünyada şu anda yaşanmakta olan ticaret savaşlarını ekonomik ve siyasi kasırgaları ele alacağız.
00:56Bugün yayın konuğum araştırmacı ekonomist Can Selçuki.
01:02Can hoş geldin.
01:03Hoş bulduk iyi yayınlar.
01:04Şimdi Trump düğmeye bastı.
01:08Karşılıklı el yükseltiyor.
01:10İşte önce Trump yaptı.
01:12Çin dedi ki ben bunu görüyorum hodri meydan dedi.
01:14O da gümrük tarihsisi koydu.
01:16Karşılığını gene Amerika'dan ek gümrük tarifeleri geldi.
01:20Böyle bir pimpon topu gibi neredeyse izliyoruz.
01:24Hakan Güldağ'dan bugün onun yazısından çaldığım bir ifadeyle filler tepişirken Türkiye ne yapacak sorusu var.
01:32Ama bu soruya geçmeden önce sen nasıl görüyorsun ve bu gidişat nereye doğru gider?
01:38İlk başta şunu söyleyeyim.
01:40Timur'a ve Murat'a geçmiş olsun.
01:42İki isimde tehditle şantajla falan yan yana gelebilecek isimler değil.
01:46Umuyorum bir an önce bu saçmalık biter.
01:48Şimdi Trump dünyayı bir kaosa attı.
01:52Bir kere şu tespiti yapmak lazım Barçın.
01:54Yani Trump'ın yaptığı işler evet belki çok kaotik gözüküyor, çok fevri gözüküyor ama zaten dünyanın gitmekte olduğu yönde atılan durumlardı.
02:05Yani nedir o?
02:06Dünya zaten çoklu ticaret sisteminin artık bırakıldığı, ülkelerin ve blokların birbirleriyle pazarlık yaptığı, korumacılık duvarlarının yükseldiği bir rejime doğru gidiyordu.
02:16Yani küreselleşmenin kuralları yeniden yazılıyordu.
02:20Bu da bir belirsizlik vardı zaten.
02:22Trump geldi bu belirsizliği daha da derinleştirdi.
02:26Ama mesela işte dün geri adım atmak durumunda kaldı.
02:30Neden?
02:30Çünkü...
02:31Onu açalım hemen.
02:32Çünkü bir grup ülkeye 90 günlüğüne erteleme getirdi.
02:36Çin hariç aslında neredeyse tüm ülkelere erteleme getirdi.
02:40Çünkü bu ülkeler misillemede bulunmadığı gerekçesiyle diyerek tabii.
02:45Evet şimdi tabii Trump'ın yani sonuçta Amerikan başkanı adam yaptığı her şeyi bir rasyonel oturtmaya çalışıyoruz ama her zaman da bir rasyonel olmayabilir.
02:52Ama şunu görmek lazım Trump sonuç itibariyle hem seçmenden gelen tepkiye hem kendi partisinden gelen tepkiye hem de borsadan gelen tepkiye kayıtsız kalamadı.
03:04Hani ilk başta ufak tefek bir takım rahatsızlıklar var falan diyordu ama günün sonunda bu gelen kendi partisinden de çünkü kongrede tepkiler olmaya başladı.
03:12Ve bunlara kayıtsız kalamadı.
03:15Ama bu demek değil ki 10 gün sonra ya 90 demiştik ama biz bunu 45'e indiriyoruz diye.
03:21Bir haber var ama Besant bakanı hani daha makul bir adam.
03:28İşte Japonya ile ve Kore ile pazarlıklar yapmak üzere Asya'ya biliyorsun gönderildi.
03:33Hani biraz daha makul bir adam Trump yönetiminin de biraz daha makul seslerin şu an itibariyle ağırlığı olduğunu söyleyebiliriz.
03:42Ama makulün altını çizeyim yani böyle bir irrasyonelite setinde makul tabii normalde alıştığımız makulün çok ötesinde olabiliyor.
03:52Şunu da söyleyeyim yani ekonomi perspektifinden Trump'ın bu tarifelerle elde etmeye çalıştığı sonuçların hiçbirini elde edemez.
04:02Yani enflasyonu düşüremez faizleri düşüremez düşündüğü ölçüde üretimi Amerika'ya geri çekip istihdam sağlayamaz.
04:15Bu siyasa hedeflerinin hiçbirini bu tarifelerle yapma şansı yok.
04:20Hatta deniyor ki kendi ayağına vurmak gibi bir şey çünkü öylesine bir enflasyon olacak Amerika'da ki özellikle kendi seçmenleri çok zarar göreceği için kendi seçmeni Trump'a dönebilir.
04:34Bu yüksek enflasyon nedeniyle yani Çin'den gelen ucuz eşyalarla 10 dolara pek çok şey alırken yarın bir gün 10 dolara sadece bir tane bir şey alabilecek.
04:44Dolayısıyla kendi de çok zarar görecek deniyor ama o zaman da işte şu soru gündeme geliyor.
04:50O zaman hani bunu herkes görüyor da Trump mı göremiyor sorusu geliyor o zaman gündeme.
04:55Çok yerinde bir soru dün Financial Times'a bir köşe yazısı vardı orada şunu diyor diyor ki yani bu işleri aynı soruyor o da soruyor yazar ve diyor ki hani biz mi görüyoruz bunları yani Trump'ı o zaman daha psikolojik ele almak lazım.
05:09Ekonomik rasyonel üzerinden değerlendirmemek lazım.
05:11Şöyle bir tablo çiziyor Trump için yani düşünün ki bir adam var ve bütün ilişkilerinde kişisel ve ticari sürekli böyle yolsuzluğa uğrayacağını kandırılacağını düşünen bir refleksle hareket ediyor.
05:28Dolayısıyla bakıyor a diyor a ülkesi bana %20 vergi uyguluyor ben ona %10 vergi uyguluyorum bu beni kandırmaya çalışıyor bu benim parama çökmeye çalışıyor alsana %20.
05:38Her şeye böyle bu refleksle karşılık veren kişisel ilişkilerine de ülkeyi yönetirken de kendi ticari ilişkilerine de bu refleksle yaklaşan bir persona çiziyor o perspektiften bakmak lazım diyor.
05:52Ama şunu çok açık söyleyeyim Barçın bir kere şu bilgi yanlış yani uluslararası ticarette ülkeler arasında gümrük vergisinin mütekabiliyet aramak doğru bir yaklaşım değil.
06:04Çünkü bir ülkeden evet daha az gümrük vergisi alıyor olabilirsiniz ama o ülkenin sizin nihai ürünlerine girdi sağlıyordur.
06:14Siz o nihai ürünler üst teknolojidir mesela çok daha yüksek katma değerle başka yerlere ihraç ediyorsunuzdur.
06:19Yani burada bir genel dengede baktığınızda aslında gümrük vergileri arasında mütekabiliyet olmaması aslında sizin faydanıza olabilir.
06:28Dolayısıyla burada çok popülist bir yerden yaklaşıyor.
06:31Yani benim sana 10 lira borcum varsa tabii ki senden o 10 lirayı isterim bu başka bir şey ama gümrük vergileri öyle işlemiyor.
06:37İkinci hata da şu dünyada hiçbir ekonomi ne kadar büyük ne kadar güçlü olursanız olun üretimin her alanında var olamaz.
06:44Yani siz hem elektrikli araba yapacağım uzaya Mars'a insan göndereceğim ama bir yandan da spor ayakkabılarının bilmem nesini de kendi ülkemde yapacağım.
06:53Bunun için ne mali yeterliliğiniz vardır ne iş gücü yeterliliğiniz vardır bir ekonomi dünyadaki her şeyi üretemez.
06:59Yani ekonomik açıdan bu iki yaklaşımda objektif olarak yanlış.
07:05Yani bu bana göre sana göre ona göre değil bu objektif olarak yanlış.
07:09Bakalım bu deney nereye kadar gidecek.
07:10Tabii önümüzdeki dönemi analiz etmenin bir zorluğu demin senin de söylediğin gibi bu Trump'ın kişilik özellikleri.
07:18Ama ikincisi de aslında Trump da istediklerini tam anlamıyla uygulamaya koyamıyor değil mi?
07:23Bir taraftan işte dedi ki ben 24 saatte Ukrayna Rusya savaşını bitiririm dedi.
07:28E bitiremiyor.
07:29Rusya'ya o kadar çiçek attı ki Rusya'da öyle kolay kolay masaya oturmayacağının sinyalini verdi.
07:35İşte Gazze'deki savaşı bitirmesi öyle kolay olmuyor.
07:38Dolayısıyla aslında kafasındakileri de tam anlamıyla da uygulamaya da koyamıyor.
07:42Peki buradan tabii şuna gelelim.
07:46Deminki işte filler tepişirken Türkiye ne yapacak?
07:51Çünkü bir de hani benim de okuduğum yorumlarda 2018'den yani Trump'ın birinci döneminden farklı olarak Çin'in de aslında bu döneme çok daha hazırlıklı olduğu.
08:03Hiç öyle alttan almadığı.
08:05Hatta yani Thomas Friedman'ın yazılarından okuyordum Çin'e gittiğinde.
08:08Ya şükür iyi ki Trump geldi de biz kendimizi daha güçlendirdik.
08:12İçeride üretimi daha yükselttik vesaire.
08:15Tabii bu işin uluslararası boyutu.
08:17Şimdi içeriye baktığımızda gene bugün Ekonomim Gazetesi'ne Hakan Güldağ'ın yazısında okudum.
08:22Ömer Bolat'ın bir toplantısında ona sormuşlar hani nasıl etkileneceğiz diye.
08:28O da demiş ki birinci vazifemiz hani bu süreçte yumruk yememek demiş.
08:32Ne çok panik olalım ne de sevindirik olalım demiş.
08:36Şimdi bana bu biraz tabii biraz defansif geldi.
08:38Yani öyle bir süreçten geçiyoruz ki kendimizi kollamalıyız demeye getiriyor.
08:43Birincisi Türkiye kendisini kollamak için ne yapmalı.
08:48İkincisi de hakikaten bu süreç sürekli kendimizi kollayacağımız mı?
08:52Yoksa tam tersine aslında ortada zaman zaman fırsatların da olabileceği.
08:55Hani arada sırada kendimizi kollarken aradan böyle bir fırsatı da yakalayabileceğimiz bir süreç midir değil midir?
09:02Ben aradan bir fırsat yakalayabileceğimiz süreç olduğuna inanıyorum Bahçin.
09:05Çünkü bu yumruk vergilerinin Türkiye'yi etkileyebileceği iki tane kanal var.
09:10Bir tanesi kuşkusuz bizim Amerika ile karşılıklı ikili ticaretimiz.
09:14Şimdi o çok anlamlı bir ticaret değil açıkçası.
09:16Ve de biz Amerika lehine olan bir şey.
09:18Evet ama çok da az yani anlatabiliyor muyum?
09:2230 milyar dolardan bahsediyoruz yaklaşık.
09:24Zaten aşağı yukarı dengede bir 2 milyar dolar yanılmıyorsam Amerika lehine.
09:27Bu çok mühim değil açıkçası.
09:29Bu nasıl olabilir?
09:30Amerika'ya ihraç edilen bizim ihraç ettiğimiz ürünlerde rakip ülkelere daha fazla gümrük vergisi uygulanıyorsa
09:38o Türkiye'ye bir evet ticarette bir avantaj yatırımda da bir avantaj sağlayabilir.
09:43Bunu bir yere koyalım.
09:44Ama Türkiye için bence esas mesele şimdi Türkiye çok ciddi anlamda ara mal üretiyor.
09:49İşte Almanya'ya satıyor, Avrupa'ya satıyor ve bu ara mallar orada başka süreçlerin parçası olarak Amerika'ya ihraç edilen ürünler haline geliyor.
09:58Eğer burada Avrupa'nın nihai ürünleri rekabetçi olarak bir zarar görürse
10:05o zaman bunun geri dönüp Türkiye'de o ara malı üreten ve ihraç eden sektörlerimizi olumsuz etkileyebilir.
10:13Bence esas bizim şu anda buraya bakmamız lazım.
10:17Ama Türkiye'nin Avrupa'ya yakınlığı, Türkiye'ye olan gümrük vergisinin %10 gibi o base dedikleri yani baz oranda tutulmuş olması
10:26bence Türkiye'den hem yeni ticaret yollarının Türkiye'den geçmesine neden olabilir
10:33hem de çok daha önemlisi bence yeni yatırımların Türkiye'ye gelmesine neden olabilir.
10:39Çünkü şunu unutmamak lazım, mesela yanı başımıza Mısır var.
10:42Mısır'ın en büyük özelliğine çok hakikaten ucuz iş gücü var ama bununla beraber Amerika'yla bir ticaret anlaşması var.
10:49Bütün Amerika'nın her yere duvarları yükselttiği bir yerde yanı başımıza ucuz iş gücü olan,
10:55bizden çok daha ucuz iş gücü olan ve Amerika'yla ticaret anlaşması olan bir rakibimiz var.
11:00Bütün bunları bir planlama dahilinde değerlendirip bu yükselen duvarlardan kaçan ticaret nasıl bizden geçer,
11:09buralardan kaçmaya çalışan yatırım bize nasıl gelir diye planlama yapmamız lazım.
11:14Onun çok işaretini göremiyorum.
11:15Yani çok uzundur ben söylüyorum, planlama yapmak lazım.
11:18Farklı bir dünyadan geçiyoruz, ekonomik güvenliğin birinci olduğu, ön plana geldiği bir dünyadan bahsediyoruz.
11:24Burada eski yöntemler olmayabilir diye o planlamanın emarelerini ben çok görmüyorum.
11:30Nedir bir tane örneği?
11:31Yani bu yeşil mutabakatla ilgili yasalar bile çok gecikmeli olarak gündemimize geliyor.
11:37Gerçekten buna bir intibak edecek hazırlığı yapmıyoruz diye düşünüyorum.
11:42Peki bu programda hani işin çok fazla detayına girmeyi arzu etmiyorum ama genel anlamda hani sen demin baştan söyledin ya,
11:49bloklar arası rekabetin arttığı bir döneme giriyoruz diye.
11:53Hani buradan da o zaman çıkarımımız aslında Türkiye'nin genel anlamda Avrupa Birliği ile Avrupa ile daha çok kendisini yakınsaması olsa gerek değil mi?
12:01Gayet tabii yani bu çok net.
12:02Bakın yani bütün Türkiye'nin çok çeşitli bir ihracat pazarı var.
12:08Afrika'ya satıyor, Asya'ya satıyor, Avrupa'ya satıyor, oraya satıyor, buraya satıyor.
12:12Türkiye'nin eleştiriyoruz ediyoruz ama çok hakikaten kuvvetli bir üretim, imalat altyapısı var.
12:18Ürün çeşitliliği gerçekten bölgesinde çok iyi.
12:21Ama bütün bunlar Avrupa gibi büyük bir blokla beraber olduğunda dünyaya daha rahat pazarlayabildiğin ve rekabetçi avantajını idrak edebildiğin alanlar.
12:33Bizim doğal bloğumuz, siyasi olarak görmeyebilirsiniz ama ekonomik olarak doğal bloğumuz tabii ki Avrupa Birliği.
12:39Şimdi özellikle tabii bu Trump'ın seçilmesinden sonra ve Rusya'ya bu kadar yanaşması ve Ukrayna'yı neredeyse Ayaz'da bırakabileceğine dair mesajlarından sonra Avrupa'da böyle Türkiye'ye karşı bir ilgi artması görüldü.
12:55İşte Avrupa'ya, Türkiye'ye bakınca büyük bir ordu, savunma sanayisi vesaire vesaire.
13:00Dolayısıyla bir fırsat kapısı açıldı.
13:02İşte senin de söylediğin gibi ticaret meselelerinden dolayı da Türkiye'nin yakınlaşması gereken bir süreç.
13:09Fakat bir özellikle Türkiye-Avrupa ilişkilerinde genel bir kabul vardır.
13:14O da Türkiye'nin işte fırsatları tepme konusunda hiç fırsat kaçırmadığı.
13:20Maalesef gene galiba öyle bir dönemden geçiyoruz.
13:23Çünkü 19 Mart operasyonu yani Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasının da ben bunda bir etkisi olduğunu düşünüyorum.
13:31Evet kimi tepkiler cılız olsa da doğrusunu söylemek gerekirse bundan da bir etkilenmiş durumda bu süreç.
13:39Yani ilk başlarda hissedildiği kadar da Avrupa'dan bir heyecanda gelmemeye başladı.
13:47Çünkü anlaşılmaya başladı ki çok da kolay olmayacak Avrupa'nın kendi başına askeri olarak ayakları üzerinde durması.
13:55Zaten Amerikalılarda ya merak etmeyin biz öyle yarından bugün öyle NATO'dan falan çıkacağımız yok.
14:00Çıkmaz da zaten.
14:02Hatta benim aldığım bilgiye göre Amerika'ya demişler ki yani madem sen bu kadar NATO'da aktif olmak istemiyorsun.
14:09Hani biz sorumluluk alalım istiyorsun.
14:11SAKÖR denen işte NATO'nun merkezi komutanlığını o sürekli Amerika'dadır yani ana kuvvet olarak.
14:18Bunu bari Avrupalılara ver.
14:20Yok vermem demiş.
14:21Çünkü bir süper güç öyle kolay kolay da vazgeçmez.
14:24Dolayısıyla bir hem o ilk günlerdeki ya işte biz aman Türkiye'nin gücünden yararlanırız.
14:31Heyecanı biraz frene basılmış durumda.
14:34İki bu 19 Mart meselesi.
14:36Bu nedenle de ekonomik anlamda da ben doğrusu özellikle Maliye Bakanı Mehmet Şimşeh'in son Brüksel ziyaretinden çok manalı bir sonuç çıkmadığını anlıyorum.
14:47Böyle imser olmamızı gerektirecek bir yol haritası çıkmış değil.
14:53Hatta benim AB kaynaklarından duyduğum yani hiç gümrük birliğinin modernizasyonu hatta vize meselesinde bile çok fazla bir şey beklemeyin demişler diye senin yorumlarına eklemiş olayı.
15:05Yani şöyle bir şey yapıyoruz.
15:07Bizim jeopolitik avantajlarımız sadece Cumhuriyet döneminde değil yani Osmanlı döneminde de böyle zaman zaman bize böyle nasıl diyeyim anneannemizin verdiği bayram harçlı gibi geliyor.
15:18Biz onu bankaya yatırmak yerine gezip tozup çayda kahvede pastanede bitiriyoruz o parayı.
15:25Yani Türkiye'nin hep jeopolitik böyle bir anneanneden gelen harçlık gibi arada sırada para getirir önümüze.
15:31Biz o parayı gezip tozup yani bankaya yatırmaktansa gezip tozup harcamayı tercih ederiz.
15:36Şu anda da öyle oluyor olabilir.
15:37Evet doğru bir benzetme oldu.
15:38Şimdi buradan ikinci önümüzdeki çok sıcak gündem maddesine geçmek istiyorum.
15:46O da Türkiye-İsrail arasındaki sıcak çatışma ihtimali.
15:50Ama ondan önce madem Trump'la başladık Trump'la devam edelim biraz abartı olacak ama deyim yerindeyse neredeyse gün geçmiyor ki Trump Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı övmesin.
16:03Tamam biraz abartmış olabilirim ama hakikaten dört kere mi beş kere mi artık her defasında öve öve bitiremiyorum.
16:10Ama bu sefer yani bu yakın birkaç gün önce yaptığı övme seansı Erdoğan'dan hiç hoşlanmayan bir liderin yanında oldu.
16:19İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun önünde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için güçlü bir lider, akıllı bir lider.
16:27Ben dedi ikinizin arasını bulmaya çalışabilirim ama sen de hani senin de makul olman dedi Netanyahu'ya.
16:34Ne söylersin?
16:36Yani görünce ne düşündün?
16:38Başka şunu bir bırakmamız lazım yani siyasi ideolojinin neresinde olursanız olsun başka bir memleketin lideri benim ülkemin cumhurbaşkanını ne övdü diye sevinirim ne yerdi diye üzülürüm.
16:49Ya işine bak kardeşimlerim ben kendi cumhurbaşkanımdan beklentim işte ülkemin menfaatlerini milli menfaatlerimi maksimize edecek adımlar atılması.
16:58Yani Trump orada istiyorsa hiç sevmesin.
17:00Ama yani kabul edelim ki sevmesini yermesini tercih ederiz bir taraftan.
17:05Gayet tabii ama şimdi dolayısıyla bu tartışmayı çok abartı buluyorum anlatabildim.
17:10Yani ne biz cumhurbaşkanını yerse üzülürüm ne de övse sevinirim.
17:15İşine bak derim açıkçası ben öyle bakıyorum açıkçası.
17:17Ama o konuşmada şunu görmek lazım yani hakikaten Netanyahu'nun önünde çok net bir şey söyledi ama orada da bir tane de not düştü.
17:25Biz eskiden de problemlerimizi zaten çözdük dedi ve eskiden çözülen problemler olarak Brunson şeyini olayını hatırlattı.
17:35Şimdi Brunson olayı arası iyi olan...
17:38Bizim çok hatırlamak istediğimiz bir olay değil.
17:40Bir olay değil yani arası iyi olan iki liderin mutabakata vararak çözdükleri bir olay değil.
17:47Birinin diğerine böyle yap dedikten sonra yapılan bir süreç hatırlatalım.
17:51Biz şimdi hatırlamak istemiyoruz ama...
17:53Tabii ama yine de izleyicilerimize hatırlatalım.
17:55Tabii yani sonuçta Trump yani bir tırnak içinde bir ultimatom vermeseydi açıkçası başlangıçta Cumhurbaşkanı ver papazı al papazı deyip hiç vermeyecekti.
18:05İki lider arasında bir ortak paydada buluşulup da çözüm üretilen bir kriz değildi o.
18:10Yani o gün Netanyahu'nun önünde o lafları ederken bunu da hatırlattı.
18:14Yani dolayısıyla Trump'ın iyi ilişki tanımı böyle bir ilişki.
18:18Onu unutmamakta fayda var bence.
18:20Şimdi o görüşmede benim de dikkatimi çeken...
18:23Çünkü bunu bir önceki açıklamalarında da bu konuya değindi Suriye meselesi.
18:30Trump'ın bir ön kabulü var.
18:33Yani şara eşittir Türkiye.
18:36Yani işte 2000 yıldır almak istediğiniz Suriye'yi siz aldınız diyor.
18:40Bir kere yani böyle bir hani tarihsel bir bakış da var.
18:43Gerçeklerle örtüşür örtüşmez onu konuşmuyorum ama...
18:472000 yıldır herhalde daha fazla toprak şey...
18:50Sahiplik değiştiren bir toprak parçası olmayabilir dünyada.
18:53Ve onun üzerine de diyor ki işte ya işte siz aldınız diyor.
18:57Tamam siz değil de işte sizin vekilleriniz aldı diyor.
19:01Yani kafasında şaranın Türkiye'nin sözünden çıkmayan emrinde olan...
19:08Türkiye ile şarayı eşitleyen bir ön kabul var.
19:12Ben bunu şu anlamda tehlikeli buluyorum.
19:15Tamam evet yani Ankara'da şarayla ilişkisini yatsımıyor.
19:19Ona destek olduğunu söylemiyor.
19:24Ama hani benim açımdan ne kadar şara tamamen Türkiye'nin emir komuta zinciri altında...
19:30Bu benim için bir soru işareti.
19:32Ben çok net hatırlıyorum hatta Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'a Beşar Esad düştükten sonra...
19:37Şaranın ilk günlerinde daha colaniye olduğu zamanlarda...
19:41Ya hani bu colaniye ya da Ahmet El Şara gerçekten çoğulcu bir şey kurabilir mi vesaire dediğinde...
19:47Demişti ki yani ben onun adına konuşamam ben ona kefil olamam demişti.
19:51Hani buradaki sıkıntı yarın bir gün şaranın yanlış...
19:56Amerika'nın gözünde yanlış bir adım atması bu o zaman hesabı Türkiye'ye sormasını gerektirecek.
20:03Yani orada böyle bir sakat bir durum var diye düşünüyorum.
20:06Evet ama bir yandan da şu da var.
20:08Yani biliyorsun bugün şara Türkiye'ye geliyor.
20:11Antalya Diplomatik Forumuna geliyor.
20:13O da çok enteresan bence.
20:15Hani ilk defa böyle bir şeyde göreceğiz değil mi?
20:17Bir uluslararası yani uluslararası tam olmasa da uluslararası bir ortamda göreceğiz.
20:23O enteresan olacak.
20:24Bir yandan da şunu görmek lazım.
20:26Yani İsrail'e Türkiye'nin Suriye'nin geleceği için tezleri çok zıt değil mi?
20:31İsrail daha parçalı bir yapı öngörüyor.
20:35Zayıf bir Suriye.
20:36Zayıf bir Suriye öngörüyor.
20:37Buna mukabil Türkiye merkezi, herkesin temsil edildiği bir merkezi yapı öngörüyor.
20:43Hakikaten şara geçici hükümeti yani ikinci kabinesinde de bunu biraz yansıttı.
20:49Bunların Türkiye'nin yönlendirmesinden ağır süreçler olduğunu değerlendirmek pek kolay değil.
20:56Ama günün sonunda dediğinde bence de haklısın.
20:59Sevabı bize yazabilir ama yarın bir gün günahı olursa günahı da bize yazar tabii ki.
21:03Ve buradan bu sıcak çatışma ihtimaline gelelim.
21:07Gerçekten Orta Doğu'nun iki çok güçlü silah sanayisi, ordusu deneyimi yani saha deneyimi olarak da çok güçlü.
21:17İki ülkesinin sıcak bir çatışmaya girmesi ihtimali bence çok ürkütücü.
21:23Yani iki tarafın da çok kayıp edeceği bir ortam.
21:27Ve Mavi Marmara örneği de bize gösteriyor ki siz istediğiniz kadar süreci kontrol altında tuttuğunuzu düşünün.
21:34Bir nokta geliyor bir şeyler kontrolden çıkıyor ve hiç istemediğiniz noktalara doğru gidebiliyor.
21:40Belki de işte bu Mavi Marmara krizinden yola çıkarak anlıyoruz ki iki ülke bir çatışmasızlık mekanizması üzerinde görüşmeye başlamışlar.
21:53Bu yönde zaten bir takım haberler vardı.
21:55Hakan Fidan bunu da doğruladı.
22:00Ve bugün de Milli Savunma Bakanlığı kaynakları iki ülke yetkililerinin dün Bakü'de çatışmasızlık mekanizması için görüştüklerini söyledi.
22:11Hakan Fidan dün akşam Sinan Türk'e verdiği demeçte açıklamada ama bunun sadece ve sadece Suriye'de bir hani iki tarafın çatışmasını engelleyici bir mekanizmayla sınırlı olduğunu söyledi.
22:26Yani iki taraf arasında aslında normalleşmeye dönük bir süreç değil diye özellikle altını çizdi.
22:33Onun dışında bence gene Hakan Fidan'ın bir hafta içinde iki kere biz Suriye'de ya da herhangi bir yerde İsrail'le ya da bir başka ülkeyle çatışma niyetinde değiliz demesinde açıkçası ben çok dikkat çekici buldum.
22:50Çünkü İsrail Türkiye'ye dönük söyleminde gayet sert.
22:55Özel olarak diyor yani biz yani mesela İsrail kaynaklarına atfen deniyor ki Suriye'de bir takım yerleri vurduk bunu Türkiye'ye uyarı olarak yapıyoruz diye.
23:04Hani hiç dilini sakınmıyor.
23:06Filistin konusunda hiç dilini sakınmayan Ankara'nın ise ben daha bir dikkatli bir söylem edindiğini düşünüyorum.
23:16O da çok haksız ve yanlış bir şey de değil.
23:19Yani bence de bu arada evet ben bunu eleştiren anlamda söylemiyorum.
23:23Çünkü gerçekten karşınızdaki ülkenin öyle bir başbakanı var ki iktidarlarda kalmak için her şeyi yapar.
23:30Artı hani Türkiye her ne kadar NATO üyesi vesairesi de olsa da hani çok küçük bir kıvılcım istenmeyen bir yere götürür.
23:38Bu İsrail bir cezasızlık kültürü içinde davranıyor.
23:43Yani yaptığının hiç kimse sopalamıyor.
23:47Zaten Hakan Fidan da diyor ki ya bu Amerika'nın tabiri yani İsrail'e bir ayar vermesi gerekir diyor.
23:54Oradan da şunu ben şu notla bitireyim ve sen de bu konuda bir şeyler söylemek istersen senden de notunu alayım ve bir başka konuya geçelim.
24:03Hani tanıtımda söyledim sürpriz bir ara buluş çıktı diye.
24:07Aslında benim kendi adıma hani bu süreçleri takip eden bir insan olarak çok sürpriz değil.
24:12Daha önce böyle şeylerde gördük geçtiğimiz krizlerde İlham Aliyev'in devreye girdiğini gördük.
24:19Evet ben özellikle son dönemde de çok şüpheleniyordum.
24:23Nereden?
24:24Çünkü İlham Aliyev'in bir sağ kolu var diplomatiği Hikmet Haciyev diye.
24:27O mesela Twitter sosyal medyada paylaşıyordum.
24:31İşte ben İsrail'e geldim bakıyorsun çok üst düzey kabul görüyor.
24:35Netanyahu ile görüşüyor.
24:36Abi bakıyorsun ertesi gün Türkiye'de ve gene Türkiye'de üst düzey kabul görüyor.
24:40Dolayısıyla ben hani orada bir şeyler piştiğini sezinliyordum.
24:45Sonuç olarak İlham Aliyev kendi de bir konferansta açıkladı.
24:49Biz geçmişte de böyle bir ara buluculuk oynadık, rolü oynadık.
24:53Şimdi de oynamak isteriz.
24:55Çünkü hani biz her iki ülke bizim için çok önemli.
24:57Her iki ülkenin kafa kafaya gelmesi deyim yerimdeyse bizim işimize gelen bir şey değil deyip o ara buluculuk şeyini de ortaya koymuş.
25:06Ya mantıklı neden mantıklı?
25:09Çünkü aslında bütün bu yani bir yanda Azerbaycan bir yanda İsrail bir yanda Türkiye'ye baktığında aslında üçünün ortaklaştığı nokta İran'ın bölgedeki hakimiyetini veyahut etkisini kırıldı da geri gelmemesini garanti etmek.
25:27Dolayısıyla ben çok ironik bir şekilde eğer İsrail'le Türkiye arasında Suriye özelinde bir anlaşma, bir anlaşma demeyeyim de en azından çatışmasızlık ortamı sağlanacaksa herhalde bunun sebebinin İran olacağını düşünüyorum.
25:44E orada da Azerbaycan'ın tabii devreye girmesi çok önemli.
25:49Çünkü herkesin ortak düşmanı aslında.
25:51Evet kesinlikle çünkü hatta bazen böyle Türkiye'nin Filistin'e bu kadar sert çıkmasına karşılık genelde hep böyle Azerbaycan örneği verilir.
26:03Hani o da işte Müslüman bir ülke ama İsrail'le ilişkileri ne kadar iyi diye.
26:08Oradan gözden kaçmasın diyelim.
26:10Bu çok enteresan.
26:11Ve gene bu hafta yani geride bıraktığımız bir kaç 10-15 gün içinde yaşanan bir gelişmeye dikkat çekelim.
26:23O da birdenbire Orta Asya'dan 3 ülke Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kıbrıs Rum kesimine büyük elçi atamasında bulundular.
26:34Ve Allah Allah bu nereden çıktı diye baktığımızda bir baktık işte Orta Asya ile Avrupa Birliği bir zirve yaptı 4 Nisan'da.
26:44Hani belli ki Avrupa Birliği tabii Rum kesimi onların üyesi olduğu için tahmin ediyorum bunu şart koşmuş.
26:52Benim de zaten anladığım kadarıyla 2022'de Türkiye çok sıkıştırıyor Orta Asya ülkelerini.
27:00Ve diyor ki yani ya KKTC'yi gözlemci yaparsanız ya da deyip hani bayağı bir posta koymaya doğru giderken sonuçta 2022'de Orta Asya ülkelerinde onayıyla KKTC Türk Devletleri Teşkilatı'nda gözlemci statüsü alıyor.
27:16Ama onun üzerine bu sefer Batı'dan müthiş bir şey başlıyor.
27:20Baskı başlıyor ve Batı da şunu söylemeye başlıyor.
27:23Ya bak işte bu Ukrayna meselesi var bilmem ne biz işte Rusya'yı baypas etmek istiyoruz.
27:28Size tekrar ilgi göstermek istiyoruz.
27:30Sizinle iş birliği yapmak istiyoruz ama şimdi siz yani bu Kıbrıs konusu KKTC'ye bu kadar müzahir olursanız bu iş nasıl olacak diye bir baskı koyunca.
27:39Bu arada tabii Orta Asya'nın da kendi arayışları var Rusya'dan korkuyor.
27:44Çünkü Ukrayna'da bir ateşkes olması durumunda Rusya daha güçlenerek bu yakın çevresine dönebilir.
27:50Hani onlar da biraz kendilerini güçlendirmek istedikleri için sonuçta işte Türklüktür, Türk dünyasıdır, kardeşliktir, işte Ankara'dır vesairedir.
27:59Ona bakmıyorlar ve bir pragmatizmle kendi ulusal çıkarlarını kendilerince önceleyerek böyle bir atama yapıyorlar deyip sana topu atayım.
28:11Ben böyle özetledim.
28:12Çok sağ ol.
28:13Yani bir kere Orta Asya ülkeleriyle Avrupa Birliği'nin gündeminde iki tane önemli konu var.
28:19Bir tanesi bu yeniden ihracat re-export üzerinden Rusya'ya olan bir takım ambargoların delinmesinin önüne geçmek.
28:27İkincisi de aslında bu nadir elementler var.
28:31Onlarla bir ekonomik güvenlik üzerinden yine o tedarik zincirini sağlamlaştırmak.
28:37Fakat bu örnek hakikaten Avrupa Birliği'nin temel yönetişimindeki çok büyük bir eksiği bence şahane ortaya çıkartıyor.
28:46Çünkü 3-4 Nisan'daki zirvede bir konnektiviti, bir lojistik anlaşması imzalandı bu ülkelerle Avrupa Birliği arasında.
28:58Ve Avrupa Birliği yaklaşık 10 milyar avro mu ne?
29:0012 galiba.
29:0012 mi?
29:0112 milyar avro bir kaynak ayıracağını söyledi.
29:04Şimdi bunu ayırırken mesela Avrupa Birliği'nin karar verme sisteminde Güney Kıbrıs bunu yapacaksanız bana büyük elçilik açtırtacaksınız bu ülkelere benim şeyimde diyebiliyor.
29:18Yani hakikaten tamam mı?
29:21Müthiş bir projeyi yani bir...
29:25Güney Kıbrıs'ın yani sonuç itibariyle rehin almasına müsaade ediyorsunuz ve kimin hilafına bunu yapıyorsunuz?
29:32Türkiye gibi bir partnerinizin hilafına bunu yapıyorsunuz.
29:35Hakikaten anlamak mümkün değil.
29:37Yani Avrupa Birliği'nin bugün bazen içinde olduğu problemleri görünce ve yanında da böyle yönetişim zafiyetlerini diyeyim veya absürtlüklerini görünce bazen şaşırmıyor insan gerçekten.
29:50Yani orada 12 milyar avrodan bahsediyoruz.
29:54Hakikaten para değil.
29:56800 bin nüfuslu bir ada ülkesinden bahsediyoruz ve o ülke bütün şeyi yönlendirebiliyor.
30:04Bu hakikaten demokratik olarak stratejik olarak hiçbir bakımdan benim anlayabildiğim bir şey değil açıkçası.
30:10Onu şey diyoruz stratejik cücelik diyoruz aslında.
30:12Bravo.
30:12Değil mi?
30:12Evet.
30:13Ben senin bu şeyine Avrupa'ya dönük eleştirilene binde 1500 katılıyorum.
30:18Ama biraz ben Türkiye'ye dönük de eleştirde bulunmak durumundayım açıkçası.
30:24Çünkü yani belki de bunun gelebileceğini de görüyor olabilmeleri gerekirdi.
30:29Acaba baştan bu kadar ısrarla KKTC gözlemci üye olsun demeselerdi daha iyi olmaz mıydı diye düşünüyorum.
30:37Yani gözlemci üye oldu diye KKTC'nin de başı açıkçası göğe erdi mi?
30:41Çok emin değilim doğrusu.
30:42Hayır ama yani katılmıyorum açıkçası.
30:44Çünkü neden?
30:45Yani orada ciddi bir çifte standart var adanın kuzeyine uygulanan.
30:49Türkiye'nin de yapabildiği her mecrada bu çifte standartın eritecek veya çifte standartı aşmaya yarayacak adımlar atmasını ben açıkçası kendi adıma anlamlı buluyorum.
31:05Yani onlar onu yapar diye...
31:06Ama bugün geldiğimiz nokta daha iyi bir nokta değil.
31:08Daha iyi bir nokta değil.
31:09İki sene önceki nokta daha yani hani tamam KKTC gözlemci üye olmayacaktı ama en azından orta asir...
31:16Bilemiyorum belki de şunu da söyleyebiliriz.
31:19Bak şurada sana hak verebilirim.
31:20Öyle ya da böyle yani KKTC gözlemci statüsü olmasa da böyle bir baskıyla gelmiş olabilirlerdi tabii.
31:27Yani onu da...
31:28Bak esas mesele şu sen koca Avrupa Birliği 12 milyar avroluk projenin imzasını atabilmek için bunu bir üyenin sana bunu dikte etmesine müsaade ediyorsan inan konu Türkiye'nin gözlemci statüsü alması falan değil KKTC'ye.
31:46Esas konu Avrupa Birliği'nin yönetişimi.
31:48Evet zaten bizim de en büyük dertlerimizden bir tanesi hani Türkiye Avrupa Birliği ilişkilerinde Türkiye'nin yaptığı hatalar var ama karşı tarafın da yaptığı hatalar olunca mükemmel fırtına oluyor.
32:01Ve kazan yerine iki tarafta kaybedilen bir süreç içinde debeleniyor.
32:07Debeleniyor.
32:07Öyle söylüyor.
32:08Çok doğru.
32:08Hakikaten debeleniyor.
32:10Peki buradan o zaman önümüzdeki dönem bizi neler bekliyor ona geçeyim.
32:16HİVDA istersen radar jingle'ımızı girmeden ben hemen böyle dümdüz önümüzdeki dönem ne var onu söyleyeyim.
32:2511-13 Nisan'da Antalya Diplomasi Forumu var.
32:29Zannediyorum en star konuklardan bir tanesi Suriye'nin geçici devlet başkanı Şara olacak.
32:37Her zamanki gibi galiba Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın da katılması bekleniyor.
32:4411 Nisan'da Ekrem İmamoğlu bir hakim karşısına çıkacak.
32:49Akın Gürleke sözleri nedeniyle yargılandığı davada.
32:5212 Nisan'da da Amerika ile İran arasındaki ilk nükleer görüşmeler umman da yapılacak.
32:59O da yani enteresan bir şey.
33:01Amerika Birleşik Devletleri diyor ki biz doğrudan görüşeceğiz diyor.
33:05İran diyor ki hayır ayrı dolaylı görüşeceğiz.
33:07Yani iki ayrı adı alacak.
33:09Ummanlılar arada gidip gelecekler.
33:11Ama İran'da bizim yakından izleyeceğimiz bir mesele tabii ki.
33:14Çünkü özellikle İsrail ile Amerika Birleşik Devletleri'nin ciddi şekilde İran'ı hedef alma planlarından da bahsediliyor.
33:22Bu anlamda tabii Türkiye'yi çok rahatsız eden bir gelişme.
33:25İran'a dönük yeni bir bir takım askeri operasyonların olması diyelim.
33:30Can Selçuki araştırmacı ekonomist çok teşekkürler.
33:33Ben teşekkür ederim.
33:34Çok keyifli oldu davetiniz için sağ olun.
33:36Ve yönetmenimiz Hibda Kılıç Aslan'a da teşekkür ederek bu haftaki yayını kapatalım.
33:42İyi haftalar. Kolay gelsin.
33:43İyi haftalar.