Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi (KUISCID) yakın zamanda Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları Raporu’nu yayımladı. Rapora göre çok fazla antibiyotik tüketiyoruz.
Merkezin direktörü Prof. Dr. Önder Ergönül’le antibiyotik tüketiminin sorunlarını konuştuk.
Önder Hoca ayrıca sağlıkla ilgili merak edilen pek çok soruyu cevapladı:
Dünyada yayılmasından korkulan kuş gribi yeni bir pandemiye neden olabilir mi?
Kızamık hastalığında Türkiye’de artmakta olan vaka sayıları neden kaynaklanıyor?
Son dönemde pıhtı atması ve kalp krizinden kaynaklı ölümler artıyor mu ve bu artışın aşılarla bir ilgisi var mı?
Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları Raporu’na dair bilgilere https://teh.kuiscid.org adresinden ulaşabilirsiniz.
Merkezin direktörü Prof. Dr. Önder Ergönül’le antibiyotik tüketiminin sorunlarını konuştuk.
Önder Hoca ayrıca sağlıkla ilgili merak edilen pek çok soruyu cevapladı:
Dünyada yayılmasından korkulan kuş gribi yeni bir pandemiye neden olabilir mi?
Kızamık hastalığında Türkiye’de artmakta olan vaka sayıları neden kaynaklanıyor?
Son dönemde pıhtı atması ve kalp krizinden kaynaklı ölümler artıyor mu ve bu artışın aşılarla bir ilgisi var mı?
Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları Raporu’na dair bilgilere https://teh.kuiscid.org adresinden ulaşabilirsiniz.
Kategori
🤖
TeknolojiDöküm
00:00Efendim merhabalar Yeni Haller'in yeni bölümüne hoş geldiniz. Ben Eray Özer. Bugün sizlerle birazcık sağlık hakkında konuşalım, hastalıklar hakkında konuşalım istedim.
00:14Koç Üniversitesi'nden Prof. Dr. Önder Ergönür ile beraberim. Önder Hocam hoş geldiniz.
00:19Hoş bulduk, merhaba.
00:20Hocamın bir araştırma var, yakın zamanda bir rapor var açıklanan. Çünkü Önder Hocam aynı zamanda Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi'nde direktör olarak görev yapıyor ve yakın zamanda bir rapor açıkladınız, bir enfeksiyon raporu, Türkiye Enfeksiyon Raporu'nu açıkladınız.
00:38Şunu söyleyeceğim hocam, ben okudum daha sonra onunla ilgili o raporla ilgili haberleri de okudum. Orada şeyi görüyorum, bir antibiyotik problemi var Türkiye'de sanırım.
00:50Evet kesinlikle.
00:51Raporda en çok öne çıkan çarpıcı sonuç bu muydu hocam?
00:55Doğru. Yani şöyle aslında yaklaşımımız çok güzel. Şimdi her ülkenin ve dünyanın nihayetinde sağlık problemlerini veya başka problemlerini ortaya koyması ve sonra bunları bir büyüklüğüne etkisine göre, toplumsal etkisine göre bir sınıflaması, sıralandırması gerekir.
01:13Yani bir öncelikler hiyerarşisi yapması gerekir. Bizde ona benzer. Aslında raporu okuduğunuz zaman çıkıyor. Bu öncelikler hiyerarşisinde en önde gelen nedir Türkiye'nin sorunu dediğimizde hakikaten antibiyotik kendisini ortaya gösteriyor, antibiyotik kullanımı.
01:28Çok kullanıyoruz.
01:29Çok kullanılıyor.
01:30Ne kadar çok hocam? Yani çokla kastettiğimiz şey ne?
01:33Şimdi şöyle mesela nasıl ölçebiliriz bu çokluğu? Çeşitli yöntemleri var. Bir tanesi bir hekimin yazmış olduğu reçetelerin ne kadarı, yüzde kaçı antibiyotik mesela?
01:44Diyelim ki Dünya Sağlık Örgütü diyor ki yani bütün hekimlerin reçeteleri toplandığında diyelim bu yüzde 20'yi geçemez diyor. Böyle bir oran. Yani 5'te 1'i olabilir ancak ama bizde yüzde 40'lara varıyor.
01:572 katı.
01:582 katı oluyor.
01:59Yani maksimum oranın 2 katı yani.
02:01Tabi artı yüzde 70'e varan. Burada da bir eşitsizlik var. Türkiye haritasına baktığımız zaman. Türkiye haritasında en çok Güneydoğu Anadolu bölgesinde olmak üzere gerçekten çok yüksek bir artış var.
02:12Aslında bu saptamayı Sağlık Bakanlığı da hep yapıyor. Zaten biz Sağlık Bakanlığı verilerini de Avrupa Birliği'ne bildirdikleri, Avrupa Merkezi'ne bildirdikleri verilerle kontrol ettiğimizde aynı sonuca ulaşıyoruz.
02:25Nereden baksanız bu çok yüksek. Geçmişte de bu saplandı ve buna yönelik bir takım çalışmalar yapıldı aslında. Düştü hakikaten 2016'da. Mesela hatırlayın antibiyotikleri eczaneden almayın.
02:39Bir ara öyle bir hepimizin konuştuğu hala da alınmıyor ama…
02:43Alınmıyor ama herhalde gevşediğini ya da kontrol ediliyor mu bilmiyorum açıkçası ama 2013'ten itibaren eczaneden alınamaz oldu.
02:51Evet orada bir düşüş görüyoruz.
02:53Bir düşüş gördük. Artı eğitimler yapıldı. Özellikle tedavi ve ilaç tıbbi cihaz kurumu vardır bakanlığa bağlı TİT-ÇK. Onlar hakikaten disiplinli güzel çalışmalar yaptılar 2016'da.
03:07Sonra düştü bu. Biz bunu yayınladık. Yani uluslararası dergide de yayınladık. Düşüşü gördük. Böyle grafik düştü gerçekten.
03:14Fakat pandemi sonrasında önceki noktadan daha yukarı çıkan bir noktaya vardı.
03:20Biz şu anda yani eskiye göre daha fazla kullanıyoruz.
03:23Aynen.
03:24Peki hocam yani…
03:25Hatta bunu şeye benziyor. Lafınızı çok…
03:27İstanbul.
03:28Şuna benzettim. Sigara şeyine benzettim yani. Hatırlayın sigarada bir dönem ciddi bir mücadele edilmişti.
03:34Bayağı düşmüştü. Şimdi bakarsanız ben hani çalışma yapmadım konum değil ama çok içildiğini görüyorum mesela gençler arasında da ya da genelde.
03:42Onun gibi bir şey oldu açıkçası.
03:44Reçete edilmesi de sonuçta istatistik olarak yüzde kırklar oranında dedik ya.
03:48Peki biz niye bu kadar çok antibiyotik yazıyoruz hocam? Doktorlar olarak da…
03:54Tabii şimdi doktorlar… Şimdi çeşitli nedenleri var. Aslında çok ilginç, çok sosyolojik bir konu.
04:00Yani hiç tek bir açıklaması yok. Çok aşamalı. Bir, hastalar açısından çeşitli nedenler var.
04:06Hasta inaç istiyor net olarak hani problemine ama problemi belki antibiyotik yazılmasını gerektirmeyen bir şey ki yüzde seksen öyle.
04:15Çünkü en çok da üst son yolu enfeksiyonlarında yazılıyor bu antibiyotikler yanlış olarak.
04:21Yüzde sekseni zaten viral. Viral dediğimiz antibiyotiğin etki etmeyeceği bir durum.
04:25Örneğin işte grip, işte hatta covid, influenza, rinovirüs, nezle falan gibi.
04:32Ama orada hastanın bir antibiyotik şeyi girmiş bilinç altında diyelim. İstiyor bunu.
04:39Hekim de yazayım da kurtulayım gibi davranıyor açıkçası yazacağı zaman.
04:44Çünkü tersine ikna etmesi için hekimin oturup anlatması lazım.
04:49Bu da bir 15-20 dakika daha uzun bir yol.
04:52Ama yaz bak bak bu ilacı yazdım bu sana iyi gelecek demek çok kestirme bir yol.
04:57Ve hasta basıncı da olduğu zaman çok sayıda da hasta varsa eğer ki arkadaşlarımız bunu ifade ediyorlar zaten.
05:04O zaman yazayım en azından ben de kurtulayım diyor.
05:07Yani meseleyi kökünden çözmekten ziyade geçiştirme üzerinden günü kurtarma mantığıyla.
05:14Şimdi bunu biz çok güzel çalışmalar yaptık.
05:17İşte Türkiye Enfeksiyon Hastası'nın raporu içerisinde bunu sunuyoruz.
05:20Sadece Türkiye'ye benzeyen ülkeleri de seçtik.
05:23Yani OECD altında özellikle Güney Avrupa ülkelerinden Portekiz, İtalya, Yunanistan, Türkiye'ye benzer.
05:31Biz bu dört ülkenin uzmanları arasında bir anket yaptık.
05:35Yakında yayınlanacak. Çok özel ve güzel bir çalışma.
05:39Orada da bir sosyoloji var yani.
05:41Tabii tabii ama Türkiye birinci sırada.
05:43Bunun arasında birinci sırada aynı problemi konuştuğumuz zaman İtalyan meslektaşlarımız,
05:49Yunanistan, Yunanlı meslektaşlar, Portekizliler de aynı dertten muzdarip.
05:54Fransa kurtarıyor. Çok ilginç.
05:56Çünkü Akdeniz ülkesini düşünün.
05:58Hepsi bunların tip tipe ülkeler, komşu ülkeler.
06:01Ama Fransa aradan kurtarıyor, nasıl kurtarıyor, niye farklı?
06:05Çünkü Fransız Halk Bakanlığı bu konuya çok büyük önem verdi.
06:08Çok büyük kampanyalar, çok önemli bir problem olarak önüne koydu bunu.
06:13Dediğiniz gibi bizde de bir ara ciddi konuşulan bir şeydi bu antibiyotik.
06:17Ama yine dediğiniz gibi sonrasında bu gündemden bir şekilde düşüyor.
06:21Çünkü sağlık meseleleri böyle bir şey.
06:23Yani sonuçta bunu sürdürülebilir olması lazım, devam etmesi lazım.
06:27Ve çok boyutlu problemler.
06:29Yani sağlık sandığımızdan çok daha fazla sosyal meselelerle ya da toplumsal sorunlarla iç içe.
06:36Hekimin eğitimi, hastanın eğitimi, insanların eğitimi.
06:39Mesela sağlık okur yasarı.
06:41Bu sağlık okur yasarı ile çok ilişkili.
06:43Bir başka grup insan da Türkiye'de eğitimli kesim.
06:47Ben aman antibiyotik istemiyorum demeye başladı mesela.
06:50Tabi tabi.
06:51Bu yayınlar, başka yayınları izleyen, daha çok beyaz yakalılar.
06:55İnsan aslında kendisini bile dinlese birazcık anlıyor.
06:59O hasta olman demek eşit değildir antibiyotik kullanmak.
07:02Ama işte mesela ben kendimi şöyle tanıyorum.
07:05Benim çok nadir göğsüme iniyor.
07:07Ama indiğinde de çok zor gidiyor.
07:10Ne bileyim 5-7-8 senede bir falan oluyor.
07:13İndiği zaman da göğsüme diyorum ki bu sefer doktor bana kesin yazacak antibiyotik.
07:18Nitekim öyle oluyor.
07:19Alıyorum antibiyotik.
07:20Şunu soracağım hocam bu arada bunları konuşurken.
07:22Şimdi virütik hastalıklar var.
07:24Nedir grip dedik, nezle dedik vesaire.
07:27Birtakım virüsleri alıyoruz ve hastalanıyoruz.
07:30Bir de bakteriye, bakteriyel yani bakteri nedeniyle bakteriden kaynaklanan hastalıklar var.
07:35Bunları da antibiyotikle tedavi ediyoruz.
07:37Bazı durumlarda virütik hastalıklarda antibiyotik eşlik ediyor.
07:41O şu demek herhalde.
07:42Virütik hastalığın vücudu, bağışıklık sistemini zayıf düşürmesiyle bakteriyel bir enfeksiyon, bir problem de ortaya çıkıyor.
07:51İkincil enfeksiyonu.
07:52Evet.
07:53Yani bakteriler doğrudan enfekte edebildiği gibi düşük oranda.
07:56Ama bazen virüs bağışıklık sistemini düşürmesi sonucu ikincil olarak eklenebilir.
08:02Bu da mümkün.
08:03Bunun oranı da %10'dur.
08:07Yani şöyle bir şey.
08:08Ama şu işte o da bir nedenlerden birisi.
08:10Bazen hekim diyor ki ben bunu yazayım üstüne bakteri eklenebilir diyor.
08:15Şimdiden önlemi alayım gibi yani.
08:18Tabii.
08:19Veya kontrole çağıramıyorsa bazen de öyle.
08:22Mesela buradaki esas mesele sistemde hekimin ve hastanın iyi bir sistem içinde organize olması çok önemli.
08:30Sağlık sistemi.
08:31Yani normalde hekim hastasını kontrole çağırabilir.
08:34Ya da arayabilir.
08:35O arayabilir.
08:36Bunlar çok normal şeyler.
08:37Örneğin İskandinav ülkelerinde olsak.
08:39Üç gün sonra nasıl oldunuz?
08:41Ya da Whatsapp atabilir.
08:42İşte o hasta yoğunluğundan dediğiniz gibi ben önceden önlemimi alayım.
08:46Bunun sonucu ikincil olarak dediğiniz gibi.
08:48Doğru söylüyorsun.
08:49Bir de defansifden şeyden de kaynaklanıyor.
08:52Yani bir başka neden hekimler açısından.
08:54İşte başıma iş çıkar.
08:55Bir başka özel hekimlikte neden.
08:57Şimdi hasta bunu diyelim ki yazmadınız.
09:00Ama o ateş sürecek.
09:02Yani bunun belli bir süresi var.
09:04Çünkü hani klasik laf.
09:06Virüsle vücut savaşırken.
09:07Savaşırken.
09:08Bu kaçınılmaz.
09:09Orada hap alırsınız falan işte ateş düşüyor diyorsunuz.
09:11Biri bir haftada biri yedi günde biter.
09:13Yedi günde.
09:14Meselesi.
09:15Aynen öyle tabii.
09:16Aynen öyle.
09:17Fakat hasta buna sabredemiyor.
09:18Ya da düşmedi ateşin.
09:19Bu da karışanlar da oluyor tabii.
09:21Yani hele bir çocuksa.
09:22Çocuğun işte anneannesi, babaannesi, dedesi, şu, şu, ya çocuk iyileşmedi bir türlü falan filan.
09:28Başka doktora gidiliyor.
09:30İkinci, üçüncü.
09:31İstanbul'da bu çok yaygın.
09:32Ve bazı yerler doktor bulamazken.
09:35Örneğin İstanbul'un belli bölgelerinde iki, üç, beş doktora gitme de var.
09:39Oraya gidince doktor aa olmamış diyor.
09:41Ben diyor işte bir antibiyotik yazayım.
09:43Tam o sırada zaten o yedi gün doluyor.
09:45Bakın gördünüz mü işte antibiyotik kullanmayı.
09:48Bu çok yaygın.
09:49Peki şeyi soracağım hocam.
09:51Bakteriyel hastalıklarda yani.
09:54İşte hakikaten indiği göğüsleri, üst solunum yolu vesaire oldu.
09:59Şunu merak ediyorum.
10:01Biz antibiyotik kullanmasak dahi bazı durumlarda yani o kadar böyle ileri bir safhada değilse.
10:06Yine vücut bununla başa çıkabiliyor aslında değil mi?
10:09Tabii çıkar ama şöyledir.
10:11Mesela şöyle düşünelim.
10:12Bak bir örnek.
10:14Mesela antibiyotikler 1945'te saptandı.
10:18Bulundu ilk defa kullanıma girdi.
10:20Atatürk'ü düşünelim mesela.
10:22Çok sayıda pneumoniği geçiriyor, zatürüye geçiriyor.
10:25Antibiyotik yok ki zaten o dönemde.
10:27Yan tedavi gibi bir şeylerle kullanılıyor.
10:30İyi bakım da çok önemli.
10:31Bakım.
10:32Bakım.
10:33Yani 1945'ten önce penisinin yaygın olarak kullanılmazdan önce pneumoni dediğimiz zatürüye yine vardı.
10:40Yani yine vardı ama nasıl tedaviledi diyordu.
10:43O Atatürk'ün tedavilerini yapan işte 30'lu yıllardaki Fransız doktorlar, Alman doktorların reçeteli vardı.
10:49Sonra bizim Türk hocaların.
10:51Orada işte görüyoruz pneumoni reçetesi veriyor yani zatürü reçetesi.
10:54Antibiyotik yok tabii.
10:56İşte şudur.
10:58Burada iyi bakım yani vücudun desteklenmesi bir şekilde.
11:02Onun da kuralları belli.
11:04İşte sağlıklı beslenme şu bu.
11:06Hareket o kişiyi ayakta tutabiliyor.
11:08Yani %100 ölecek anlamına gelmez.
11:10Ama ölüm oranı % diyelim 40'tır, %50'dir eğer antibiyotik olmazsa ciddi bir bakteriyel enfeksiyonu da.
11:16Ya da aynı şey menenjit için.
11:18Şimdi eğer siz tedavi etmezseniz yani beyni tutan enfeksiyon eskiden de oluyordu antibiyotika kullanılmadan.
11:25Ama ölüm oranı %50'ye varıyor diyelim ki.
11:28Ya da komplikasyonlar oluyor.
11:30Antibiyotik bunu ciddi önlem durumda azaltıyor.
11:34Tamam geçelim şeye hocam.
11:36İkinci soruma yani ikinci konu başlığıma.
11:39Şimdi hocam bir pandemi atlattık.
11:42Ben bu sene bir yazı hazırlarken The Economist'in kapağında böyle meşhurdur ya bizde logolar olur küçük küçük.
11:51Küçük ve Türkiye'de de çok tartışır şu ne anlama geliyor bu ne anlama geliyor diye.
11:55Ve dolayısıyla içerisinde de şey vardı.
11:58Bu sene belki zayıf bir ihtimal ama diye ben okuduğum için hani o ifadeyi gayet net hatırlıyorum.
12:05Yani belki 2025 ama büyük ihtimalle 2026'da maalesef ki işte kuş gribinin bir varyasyonu olan bir pandemi riskiyle karşı karşıyayız.
12:16Durum bu mudur hocam?
12:17Doğru yani şu an mesela sorulsa hakikaten birçok anket olsa diyelim bizim meslektaşlar hem fiksiyoncular için.
12:24Beklenen pandemi H5N1, influenza H5N1.
12:28Yani influenza'nın gribinin bir türü kuş gribi diye bilinen özellikle tavuklarda kanatlılarda olan bir şey.
12:35Örneğin Amerika Birleşik Devletleri bunu çok yakından takip ediyor.
12:38Bütün çiftliklerinde onların kanatlı çiftliklerinde tavuk çiftliklerinde sürekli takip ediyorlar.
12:45Bizde de yapılıyor.
12:46Bizde belki o kadar sık çabasına paylaşılmıyor ama bunlar yapılıyor.
12:51İtlaf haberleri geliyor.
12:52Böyle satır aralarında onları okuyoruz.
12:54Amerika çok hassas.
12:57Oradan kaynaklanabileceği de altı çizildiği için bunu bir süredir yapıyor.
13:01Ama şimdi bu son durumda hakikaten oradan haberler çok sağlıklı gelmeyebilir.
13:06Çünkü Trump CDC dediğimiz Amerikan Sağlık Bakanlığı ya da Halk Sağlayan Sunu yayın organını kapattı.
13:15Yani haftalık yayın organı vardı bizim de izlediğimiz.
13:18Orayı artık yok o yayın organı.
13:21Neyi kapatmadı acaba Trump?
13:23Yani onu gereksiz görüyor çok ilginç bir şekilde.
13:26Buraya yapılan yatırımları.
13:28Yani insanoğlu şunu anlayamıyor.
13:30İşte elinizde bir şey varken bunun değerini bilmek, bilemiyor.
13:35Ve tekrar başa dönüyor işte.
13:37Veya olmasa ne olacak filan gibi.
13:40Çok basit bir yöntemle.
13:42Bir başka şey de gene hayvan çiftliklerinde, tavuk çiftliklerinde bunlar yayılmışken.
13:48Örneğin Sağlık Bakanı diyebileceğimiz, bizde denk düşen Kennedy.
13:53İşte bırakın yayılsın dedi mesela.
13:56Yani onlar itlaf edilmesi gerekiyordu.
13:58Aşı karşıtıydı bu arada zaten pandemide.
14:00Evet bunun sonuçlarını bütün bilim dünyası büyük bir şeyle infial halinde.
14:05Bırakın yayılsın diyor ortalığı.
14:07Yayılsın diyor ve bu korkunç bir şey olabilir şu anda farkında değiliz.
14:10Bunun hangi mantıkla söyler insan?
14:13Bu tamamen işte aşı karşıtı.
14:15Ne düşünüyorsun yani?
14:16Yani yayılsın ne demek?
14:17Ne olacak yani yayılsın?
14:18İnsanlar ölecek mi?
14:19Tabii.
14:20Bu şeyde de olmuştu.
14:21Covid'de hatırlarsanız.
14:22Covid'de mesela İsveç buna yakın.
14:24Ya da İngiltere'de birisi çıkmıştı.
14:27Evet evet o zaman şey vardı.
14:28Johnson vardı ve Johnson'ın...
14:30İlk başta biz rahat bırakacağız dediler.
14:32Sonra oradan hatta Johnson'ın koltuğu da gitmiştir bu kararlara.
14:36Johnson'ın danışmanı bir Sir bilmem birisi vardı o zaman.
14:39Şimdi ismini hatırlayamadım ama...
14:41Adam dedi ki bırakın toplumsal immunite dediğimiz sürü bağışıklığı.
14:45Onu diyor şimdi Kennedy.
14:47Var bu bilimsel olarak hani sürü bağışıklığı dediğimiz.
14:50Öyle bir yüzdeye gelirsiniz ki...
14:52Artık ilerlemez durur orada gibi bir şey.
14:55Peki hocam şeyi merak ediyorum.
14:57Kuş kribinde durum...
14:59Bu pandemideki kadar, geçirdiğimiz pandemideki kadar, koronavirüsteki kadar...
15:04İleri safhaya, ciddi safhaya ulaşabilir mi?
15:07Yani ölüm oranlarıyla vesaire.
15:09Tabii ki.
15:10Önlem alınmazsa tabii ki olabilir.
15:11Yani biz onu haftalık yine de bilimsel dergiler üzerinden takip ediyoruz.
15:15Zaten takip ederdik.
15:16Artık CDC'nin yani Amerikan Sağlık Bakanlığı şehrini takip edemiyoruz.
15:20Ama meslek taşlar arası...
15:22Büyük bir hassasiyetle bu ne diyelim bilim geleneği sürüyor.
15:27Dünya tarihi yani bizler...
15:29Allah'tan iyi ki sürdürüyorsunuz hocam.
15:31Yoksa halimiz yaman yani.
15:33Kendi haberleşmemiz.
15:34Burada aslında sivil toplum kuruluşları çok önem kazanıyor.
15:36Yani ve ulusal değil sadece, uluslararası.
15:39Mesela bir başka şey belki geliriz bizim başlıklardan.
15:41Örneğin kızamıkla ilişkili.
15:43Ya o da evet var başlıklarda.
15:45Evet yani oraya geldi.
15:46Mesela geçen gün bizim bir...
15:48Amerika'da bir patlama olmuş orada.
15:49Tabi tabi şu anda Teksas'ta salgın var mesela.
15:51İnanılmaz.
15:52Kızamık yani.
15:53Kızamık.
15:54Çok büyük bir salgın var.
15:55Aşılamama yüzünden değil mi hocam?
15:57Tabi.
15:58Aşı karşılıklı yüzünden.
15:59Tabi.
16:00Aşı karşılıklı yüzünden.
16:01Aslında bu olay da aşı karşılıklı yüzünden.
16:02Yani işte bu H5 nevrin yayılma, bırakın yayılsın zihniyeti aynı kapıya çıkıyor aslında.
16:07Aslında bunlar bir paket.
16:09Yani aşı karşılıklı, çok antibiyotik kullanma, emniyet kemeri takmama belki, el yıkamama.
16:16Bütün bunlar bir paket olarak geliyor.
16:18Hani yıkamadım ne olacak ki?
16:20Ne olur?
16:21Yani filan gibi.
16:22Bu işte ben bunu en son ki buna şey diyorum ben yani...
16:25Prize bir elimizi parmağımızı sokalım, bakalım ne olacak?
16:28Noktasına geldik.
16:29Şu anda onu yaşıyoruz.
16:30Hocam şey de oluyor ya.
16:31Ben mesela toplu taşımada bugüne kadar ve işte ne bileyim çok konser filan gibi toplu organizasyonlarda...
16:37...maskeyi hiç çıkartmadım.
16:39Evet.
16:40Arkadaşlarım acayip şaşırıyor.
16:41Çok daha eğitimli filan insanlar.
16:43Ben de diyorum ki yani...
16:45Maske takacağım alt tarafı.
16:46Yani benim derdim şey değil.
16:48Hani kalmadı ki covid diyor mesela maske takıyorum diye.
16:51Ben diyorum ki ben gripti de olmak istemiyorum yani.
16:54Mesela bu maske alışkanlığı sanki oturdu zannettik biz pandemide.
16:59Ama dediğim gibi gayet eğitimli arkadaşlarımla Allah Allah niye maske taktın diye bir şey yaşıyoruz.
17:04Bir tamam sen takma da yani ben hep takıyorum filan diyorum.
17:07Normalde takmakta fayda var herhalde hocam değil mi?
17:10Tabii kalabalıklarda eğer öyle bir özellikle sık enfeksiyon geçiren ve bunu korumak istiyorsanız...
17:17Vücut alınan bir sayısı.
17:18Evet kesinlikle.
17:19Ama tabii bu çok pratik olmayabiliyor.
17:21Ya da sosyal iletişimi de koparabiliyor dediğiniz gibi.
17:25Şimdi maskeli bir insanla iletişim kurmak da çok zor olabiliyor.
17:29Mimikleri kapatıyor vesaire.
17:31Dolayısıyla çok sosyal bir şey değil ama tabii elbette yani bir ciddi bir koruyucu bir önlem.
17:37Sonuçta bunu aşıların işte kızamıkta da olduğu gibi riski azalttığını bir türlü anlatamıyoruz.
17:44Aslında bu bir risk azaltma kavramı.
17:45Kızamıkta Amerika'daki tehlike yani orada da başka yayılma ihtimali Avrupa'ya vesaire var mı?
17:51Şu anda zaten şimdi Avrupa'da yayınlıyor.
17:53Türkiye yine kızamık vakalarının yüksek olduğu ülkeden bir tanesi.
17:58Avrupa'nın yayınladığı rakamlara göre ki bakanlığımızın oraya bildirdiği rakamlar bunlar.
18:04Biz de oradan bakıyoruz.
18:06O rakamlara göre Türkiye Avrupa'da ilk 5 ülke arasında.
18:10Avrupa ve çevresi aslında.
18:12Örneğin Almanya'da böyle bir sorunu yok.
18:14Alman halkı ne dersek diyelim hani eylemleri falan da olsa aşılanma oranı son derece yüksek.
18:18%95 üzerinde.
18:20Kızamıkta da toplum bağışkınlığı olması için %95 aşılanmış olmanız gerekiyor.
18:25Mesela Türkiye'nin rakamı %92, %93.
18:28Sınırda kalıyor.
18:30Eski zamanlarda okullarda gelir ve hepsini tıkır tıkır yaparlardı.
18:34Ama şimdi işte okullarda...
18:36Mesela veliler ben çocuğumun aşılanmasını istemiyorum diye...
18:39Böyle bir argüman çıktı.
18:41Biz o zaman devlete ne derdik? Ben olmayacağım falan diye.
18:45Hatta ben okuldan kaçmıştım hocam.
18:47Tabii çok akıllı bir çocuk olarak.
18:49Beni şeye götürdüler.
18:52Dispansere ertesi gün.
18:54Benim yaşıtlarım hiçbirinde yok. Bende çiçek de var mesela.
18:57Çünkü ben kaçacağım diye ekstradan bir aşı daha aldım.
18:59Ama avantaj olmuş. İyi ki yapmışlar o zaman.
19:01Çiçeği de aldım yani.
19:03Me çiçeği çıktı sonrasında.
19:04Benim yaş grubum da yoktu. Bitmişti artık.
19:06Şunu soracağım hocam. HIV'de de rakamlarımız düşük ama bir artış hızı raporda dikkatini çekiyor.
19:11Mesela o da çok önemli. Bizim raporumuzda ifade ettiğimiz...
19:15Raporun güzelliği bu arada şunu söyleyeyim.
19:17Yani bunları çok berrak bir şekilde ortaya koyuyor aslında.
19:20Bunlar belki bazı meslektaşlar biliyordu, ediyordu.
19:24Ama bunlara değerli toplu bakmanın ayrı bir önemi var.
19:28Nereden okuyabilirler izleyicilerimiz?
19:30Bizim web sayfamızdan TEH diye yazılan Türkiye Enfeksiyon Sarayı raporu teh.quisit.
19:37K-U-İ-S-C-İ'de.
19:39Ben onu zaten şey yapacağım.
19:41Videonun açıklamasına sizin linkinizi koyacağım hocam.
19:43Çok iyi olur.
19:44Teh.quisit. Çok açık, güzel bir şeyimiz var.
19:48Ama rapor canlı bir rapor.
19:50Web sayfasından sunuyoruz.
19:51Yani biz bunu basılı hale getirmedik.
19:53Getirmemiz nedeni her gün değişiyor çünkü.
19:55Yani zaman içinde değişecek canlı.
19:57Şöyle ki biz yaptığımız her bir çalışmayı aynı zamanda uluslararası hakem dergilerde yayınlamaya önemsiyoruz.
20:05Bu şu demek hakem gözetiminden geçmiş yayın demek.
20:09Yani hakem gözetimi diyelim uluslararası görüşlerden...
20:12Zaten yüz kadar bilim insanının çalışmasıyla oluşmuş bir rapordan bahsediyoruz.
20:16Ve bir yandan da şunu da gösteriyoruz.
20:18Türkiye'de bilim insanları vardır ve Türkiye'de bilim yapılır.
20:22Elinize sağlık vallahi hocam.
20:24Son bir sorun daha var.
20:26Ben geçenlerde bununla ilgili bir şey yazdım.
20:29Bu konuyla ilgili şu.
20:31Küresel ısınmayla beraber belli başlı bir takım virüslerde de bir yayılma hızının arttığını,
20:38mevsimin genişlemesi, sıcak dönemin artması, sineklerin ortalıkta çok fazla dolaşması,
20:44işte bu Batı Nil ateşi, Kırım Kongu kanamalı ateşi vs.
20:49Burada da bir tehlike görüyor musunuz hocam?
20:52Tabii ki.
20:53Şimdi biz bunu çok net, en somut gösterilen örneğini yaşadık ve gösterdik, yayınladık da.
20:59Türkiye'de Kırım Kongu kanamalı ateşi ilk defa 2002 yılında saplandı.
21:042003'ten beri görüyoruz, halen var.
21:07Neden o zaman da çıktı?
21:09Gene bir ekolojik sistem sonucunda.
21:12İklim sadece bir neden olmuyor.
21:14Ama iklim yanı sıra başka faktörler bir araya geldiğinde önemli oluyor.
21:17Mesela kenenin aktif olması için artı 4 derece gerekiyor, santigrat.
21:21Artı 4 derece bizim kullandığımız mevsim olarak.
21:244 derecenin üzerine kene aktif oluyor.
21:26Eğer 4 derecenin altına düşerseniz kene uyuyor.
21:29Kış uykusunda oluyor.
21:30Şimdi o neden nedir ki?
21:33Kuzey ülkelerinde aslında bizim gördüğümüz kene türü yok.
21:36Başka keneler var ama bizim gördüğümüz Kırım Kongu'yu taşıyan keneler kuzeyde yok.
21:41Yani 50. paralelin üzeri ülkelerde yok.
21:44Mümkün değil.
21:45Onun altında yani daha ılıman iklimlerde, sıcak iklimlerde bu kene var.
21:50Ve aynı zamanda da bitki özellikleri gerekiyor.
21:53Belli şartlar gerekiyor ekolojik açıdan.
21:55Yani mesela çöl ortamında da olmaz.
21:57Arabistan'da yok mesela.
21:59Ama böyle bizim görüldüğü yerler, Kelkit Vadisi dediğimiz yerler.
22:02Örneğin Tolkat, Çorum, Yozgat, Kastamonu, Sivas, Erzurum.
22:07İç Anadolu'nun orta kuşağı olduğu gibi.
22:09Karadeniz'in güneyi falan.
22:11Orada hem bitki örtüsü de vardır.
22:14Şimdi buradan aynı şekilde giderse diye şöyle bir spekülasyon yapmıştık 2006 yılında.
22:19Bakın 20 sene önce.
22:21İspanyol bir arkadaşımızla uluslararası çalışıyorduk o zaman da.
22:26Dedik ki eğer bu böyle giderse, küresel ısınmada artarsa İspanya'da görülebilir dedi o.
22:31Biz de buna katıldık.
22:33İspanya'da çok benzer paralel üzerinde yer aldığımız Madrid.
22:37Madrid'i gördüyseniz Madrid'in etrafı tamamen Ankara, İç Anadolu gibi.
22:43Buradan bekliyoruz dedik ve 2016'da çıktı.
22:46Kırım-Konga kanavan ateşi.
22:48Buna bütün dünya şok oldu o zaman.
22:50Kırım-Konga kanavan ateşi nasıl İspanya'da görüldü?
22:52Hiç görülmemişti o tarihe kadar.
22:54Hiç görülmemişti.
22:55Göçmen kuşların etkisiyle Afrika'dan taşıdıkları kenelerin içindeki virüsün
23:02Madrid fırsalındaki bir çiftçiye hastalanması.
23:07Uğur Dündar'ın aranası gibi bir muzun üzerinde geldi hikayesi var ya hocam.
23:13Bir göçmen kuşun kanadından geldi diye.
23:15Kesinlikle öyle.
23:16Ve onunla temas eden hemşirenin de eline iğne batması sonucu iki tane vakaları oldu.
23:22Ve o zaman beni çağırdı.
23:24Ben gittim Madrid'e ve gördük oradaki şeyleri.
23:28İspanyollar ve bütün Avrupa.
23:30Tabii Avrupa Birliği üyesi olduğu için çok büyük bir infial vardı.
23:34Türkiye'de on binli çoktan geçmişti o zaman vaka sayısı.
23:38Yani şey yok, ses yok.
23:41Ama Avrupa'da bu iki vakadan dolayı şu anda ise yıllar içinde tabii çok yakını
23:46izliyorum ben.
23:47İspanya'yı izliyorum.
23:48Mesela bu geçtiğimiz yaz 2024 yılında Portekiz'de çıktı.
23:50İlk defa.
23:51Fransa bekliyor.
23:52Bu güney Avrupa'dan.
23:53Küresel ısınma.
23:54Küresel ısınma.
23:55Evet aynen.
23:56Onun en somut örneğidir.
23:58Fransa bekliyor.
23:59Fransa Sağlık Bakanı henüz hiçbir vakaları yok.
24:01Kene var.
24:02Aynı cins kene var.
24:03Kenenin içinde virüs var.
24:04İnsanı bekliyorlar şu anda.
24:06Yani bu bir ekolojik mesele.
24:08Ve biz iki üç kere gittim ben Fransa'ya.
24:11Onlar geliyor, gidiyor.
24:13Çıkarsa ne yaparız filan gibi.
24:15İşte yani çok disiplinli bir şekilde ya da büyük önem vererek çalışıyorlar.
24:19Hiç vaka yokken.
24:21Dolayısıyla olacak.
24:23Daha ileride ne olur?
24:25Küresel ısınma daha da artarsa Orta Avrupa'ya çıkacak.
24:27Tabii yukarı doğru çıkacak.
24:29Batı'nın ateşi içinde aynı şeyi geçerli değil mi?
24:32Batı'nın ateşi içinde tabii.
24:33Orada da bir şey vardı çünkü.
24:35Ben hani dediğim gibi bu ekolojiyle ilgili bir haber yazıyordum ben aslında.
24:39Dolayısıyla buradaki etkisi üzerine.
24:41Orada şeyi gördüm.
24:42Birkaç tanesinin çok ciddi yayılma hızı Amerika'da özellikle Batı'nın il içinde
24:47mesela kastettiğim gibi.
24:48Şimdi çok soğuk havalarda sinek olmuyor zaten.
24:51Dikkat edin hep sıcak, ılıman iklimlerde.
24:54Ilıman iklim genişledikçe coğrafya olarak sinekler de ilerliyor.
24:59Türkiye'de mesela Batı'nın il vakaları geçtiğimiz yıl 100 civarında vaka bildirildi.
25:04Bakanlığın da bildirdiği Avrupa enfeksiyon hastalıkları birimine diyelim.
25:10Bizim de yakından takip ettiğimiz, izlediğimiz bir durum.
25:14Bunları yani bizim kaygımız bu rapora bağlarsak bütün bu sorunları bizim bunlar kendi sorunlarımız.
25:21Kendi uzmanlarımızla hatta bakanlıkla da iş birliği içerisinde gerekirse topladığımız
25:28verileri onları paylaşarak, bildirerek açık bir şekilde sürdürmek ve halkımızla doğru bir şekilde bilgilendirmek.
25:35Yani paniğe sevk etmeden bilinçlendirerek sağlık okur yazarını arttırarak sürdürmek.
25:42Biz ona inanıyoruz.
25:43Yani biz bunu şurada şu çıktı, burada bu çıktı istediği kadar çıktı sorun değil.
25:47Biz onu halledebiliriz.
25:48Mücadele etme yönü.
25:49Evet yani biz onu çok rahatlıkla üzerine giderek mücadele edebiliriz.
25:54Panik olanı da zaten konuşuyoruz, anlatıyoruz.
25:57Büyüklükteki stratejimiz de böyleydi.
25:59Çünkü bu bir halk sağlığı problemidir.
26:01Halkı eğittiğiniz zaman bunları çözebilirsiniz.
26:04Çözdüğünüz zaman da dünyaya güzel bir örnek sunabilirsiniz.
26:07Yani Türkiye'nin tanıtılmasının en güzel örneklerinden bir tanesi budur.
26:12Son sorum dedim ama bunu tam bu halk sağlığı ve pandemi deyince aklıma geldiği için bunu da sorayım ki insanlar bilsinler.
26:20Çok klasik şey var ya hocam işte aşıdan sonra bu kalp krizi arttı.
26:25Aşıdan sonra beyin bir şeyi arttı filan.
26:28Bunun virüsten kaynaklandığını bir de sizin ağzınızdan bir daha insanlar duysun hocam.
26:33Evet şimdi burada şöyle söyleyebiliriz.
26:35Gerçekten klasik diyelim ki hiç COVID olmasaydı insanların belli bir yüzdesi bu hastalıkları yaşıyordu ve yaşayacaktı.
26:44Nedir bunlar?
26:45İşte klasik yaş ilerledikçe özellikle myokart enfarktüsü, emboli ya da inmeler bütün bunlar zaten belli bir yüzde de oluyordu.
26:54Şimdi COVID'den sonra hele hele aşıdan sonra bu mRNA aşıları bir tür günah keçisi haline getirdi.
27:01Her kim ki enfarktüs geçirirse ben aşı olmuştum ondan onun.
27:06Halbuki inceliyorsunuz bakıyorsunuz o kişi zaten daha önce böyle bir riski varmış geçirmiş böyle bir şey.
27:14Ama onu illaki aşıya bağlıyor.
27:17Bunu çok eğitimli insanların bile yaptığına tanık oluyoruz.
27:20Bu doğru değil bunu bir düzeltmek gerekiyor.
27:22Bu açıdan nasıl anlayacağız peki yani hastalıktan mı yoksa aşıdan mı?
27:28Aşının gerçekten etkisi var mı?
27:30Bir kere aşının etkisi hiç olmamış insana göre elbette olabilir ama o aşılar bizi ölümlerden korudu.
27:36Bir kere bunu bilmemiz lazım.
27:37O riski ciddi ölçüde azalttı.
27:39İki, büyük verisini tutabilen ülkelerin verilerine dayanarak biliyoruz ki örneğin İngiltere.
27:4547 milyon insanı inceleyerek gördü ki COVID olmuş hiç aşı olmamışlar ile COVID olmadan aşı olmuşları karşılaştırdılar.
27:563 ya da 4 kat daha az aşı olanlar da bu etkileri gördüler.
28:02Yani COVID olduysan aşı olup da COVID olduysan da olabilirsin.
28:06Sadece COVID olduysan da olabilirsin.
28:08Daha büyük riskle.
28:10Sadece aşı olduysan da bir miktarda olsa etkilenebilirsin.
28:14Ama aşı olmasaydın zaten COVID olacaktın.
28:16Burada bunu işte bunu şu anda şey anlayamıyor yani bunu nasıl diyelim çok net anlatamıyorsunuz zorlanıyoruz.
28:24Bunu zorlanmamız nedeni şu bence onu da burada ifade edelim.
28:27Tabii hocam lütfen.
28:28Şimdi aşılar genel olarak aşılarda eğer aşı %100 koruyucuysa bunu anlatabiliyoruz.
28:33İnsan aklı bunu anlıyor.
28:35Yani örnek kuduz ya da hepatit.
28:38Şimdi hepatit bir zamanlar Türkiye'de %20 oranında vardı.
28:41Her 5 insandan biri hepatit B taşıyıcısıydı.
28:44Şimdi %1'in altında.
28:46Düşünün.
28:47Bu ne nasıl oldu aşılar sayesinde oldu.
28:49Kendiliğinden olmadı.
28:50Buna bir şey demiyor kimse.
28:51Bu aşı karşılıkları buna laf etmiyor.
28:53Ya da kuduz söz konusu onun da bir kuduz şüphesi en ufak bir kuduz şüphesi dahi olsa
28:59bu aşı karşılıklarını da ısırsa bu köpek diyelim ki koşa koşa gider aşı olurlar.
29:04Bunda da sorun yok ondan sonra.
29:06Ya da diğer çocukluk çağı hastalıklarında da ciddi ölçüde koruyucu.
29:10Ne zaman ki aşının koruyuculuk oranı diyelim %100 değil ama %70 işte %65 orada bir gri alan oluşuyor.
29:19Bu gevezeler de orayı oynamayı seviyorlar.
29:22Yani zaten insan aklına şeyi ak kareyi kolay anlatıyoruz.
29:26İnsanları düşünün.
29:29Hiç anlatamıyoruz.
29:30Anlatamıyoruz.
29:31Bu böyledir yani dünyanın birçok yerinde griyi anlatmak zordur.
29:35Yani ak ve kara kolaydır ama gri zorlaşıyoruz.
29:39Bunu ancak şöyle anlatıyorum ben bunu biraz bilmiyorum burada da deneyelim.
29:44Deneyelim hocam.
29:46Şimdi bu risk azaltma kavramı vardır halk sağlığında risk azaltma.
29:50Yani riski azaltıyoruz.
29:52Emniyet kemerini takmaya benzetiyorum ben bunu.
29:54Demişsiniz ki emniyet kemerini takıyorsunuz.
29:56Şey diyor muyuz?
29:57Şoför bey mesela takside gidiyorsunuz.
29:59Emniyet kemerini taktınız.
30:00Ben %100 trafik kazası da olsa hiç ölmeyeceğim.
30:03Hatta böyle nasıl ölürüm ya diye öldükten sonra.
30:06Emniyet kemerim de takılıydı.
30:08Evet onu şimdi demiyoruz.
30:09Ona alışmışız çünkü alıştığımız için.
30:11Ya emniyet kemeri de takılmış nasıl ölmüş falan diye şey sorulmuyor.
30:15Ama onu koruyduğunu biliyoruz büyük ölçüde.
30:18Hani şeyleri geçelim bizim arkadan takanlar da var halen ama yani gene onlar elbiseler.
30:23Sadece tokasını takanlar da var.
30:25Şimdi onu bir yana bırakalım ama genel olarak dünyada emniyet kemeri kabul edilmiş bir şeydir.
30:311960'larda bulunmuş bir şeydir yani.
30:33Bu ne yapıyor?
30:34Bizim ölüm riskimizi azaltıyor.
30:36Yani bizi afsunlamıyor sonuçta.
30:39İla nihaye bu ölmeyecek sertifikası da vermiyor bize.
30:43Ama riskimizi azaltıyor.
30:45Onun gibi bir şey bu.
30:47Yani aşı olduğumuz zaman ölmek ya da ağır hastalanmak riskimiz azalıyor.
30:52Bunu çok net şundan görüyoruz.
30:54Bize başvuran hem influenza'dan hem de covid'den gelen hastalarımıza baktığımız zaman ondan aşılanmamış olduğunu görüyoruz zaten.
31:01Bizim hekim olarak dikkatli bir hekim, bütün hekimler bunu görürler.
31:05Yani her kim ki aşılarını çok sağlam yapmış, diğerlerine göre çok daha az ihtimalle hastaneye bağlanır.
31:14Ya da hasta olur ya da ağır seyreder.
31:16Ya da aynen onu diyecektim yavaş yani hafif seyrediyor.
31:19Evet hafif seyrediyor.
31:20Özeti bu aslında.
31:21Ağzınıza sağlık hocam.
31:22Valla çok güzel sohbet oldu.
31:24Hatta programı bitirmeden söyleyeyim.
31:27Umarım devamını yaparız.
31:29Böyle belli aralıklarla yine sizi misafir ederiz.
31:32Çok hakikaten bilgilendirici, hoş bir sohbet oldu.
31:35İyi ki geldiniz hocam.
31:36Ben teşekkür ederim.
31:37Sağ olun.
31:38Ağzınıza sağlık.
31:39Efendim bir bölümün sonuna geldik.
31:40Bir sonraki bölümde görüşmek üzere.
31:42Bitirmeden şunu da söylemiş olayım.
31:44Kanalımıza abone olmayı, videolarımızı beğenmeyi unutmayın.
31:49Bunu söylemeyi ihmal ediyordum şimdiye kadar.
31:52Artık bundan sonra her bölümde söyleyeceğim.
31:54Hepinizin kanalımıza abone olmasını bekliyoruz.
31:57Görüşmek üzere, kalın sağlıcakla.