Başlangıçta bir amaç için sokağa çıkan kalabalıklar, zamanla manipüle edilerek kaosa sürüklenebiliyor. Bu da şiddet ve ölümlere yol açabiliyor. Peki, Türkiye tarihinde hangi sokak olayları yaşandı? Bu sokak olaylarını kim ya da kimler neden çıkarttı? Ayrıntılar CNN TÜRK Muhabiri Yağmur Yılman'ın inceleme haberinde...
Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Bu dizinin betimlemesi Maya Film tarafından Sesli Betimleme Derneği'ne yaptırılmıştır.
00:08www.seslibetimlemedernegi.com
00:12Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:16Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:20Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:24Sesli Betimleme Metin Yazarı ve Seslendiren
00:282013 Gezi gerilimi, protestolar, eylemler, sonrasındaki kaos.
00:32Kimi zaman sıradan bir sokak gösterisiyle başlayan eylem sonrasında nasıl kaosa dönüştü?
00:38Türkiye tarihinde örnekler ne?
00:40Türkiye'nin sokakları birçok toplumsal olaya ev sahipliği yaptığı iyilik adı altında başlayan eylemler bir süre sonra kaosa ve şiddete yol açtı.
00:51Terör örgütlerinin de işin içine dahil olmasıyla birlikte insanlar öldü, hapishaneler doldu ve geriye sadece travmalar kaldı.
01:00Tabii ki insanlar hep söylüyoruz biz demokratik haklarını kullanabilir, buna hiçbir engel yok.
01:04Sorun nerede başlar? Sorun siz bu eleştirilerinizi, bu hakkınızı hukuka aykırı yollarla kullanmaya başlarsanız.
01:11Bir şekilde siz kamunun, milli menfaatin çıkarına olmayacak şekilde hareket ederseniz, insanların özgürlüklerine müdahale ederseniz,
01:19sizin özgürlük alanınız benim özgürlük alanıma dokunduğu an orada biter.
01:23İlk örnek, Türkiye'de gayrimüslimlerin hedef gösterildiği, hatta canlarından olduğu 6-7 Eylül.
01:30Tarih 1955'ti. Kıvılcımı yakan yalan bir haberdi.
01:34Hemen gazeteci bir gazeteciler, ikinci baskı ekspres, Rumlar Atatürk'ün evine bomba attılar.
01:42Rumlar Atatürk'ün evine bomba attılar, beraber böyle bir heyecan yarattılar.
01:48Türkiye'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün, Selanik'te doğduğu evinin, Yunanlar tarafından bombalandığı haberi yayıldı.
01:55Sonucu yıkım oldu.
01:57Bir de baktık ki, bağlar başından bir böyle korkunç bir şey.
02:01Siz attınız, yaptınız. Başlar da bağıra bağıra gelmeye.
02:07Ve elindeki büyük taşları, sağa sola bütün evleri başladılar atmaya.
02:14Türk evleri de vardı aralarında.
02:16O kadınlar da dışarı çıkmışlardı, onlara gösteriyorlardı ki biz Türk'üz, yapmayın, etmeyin diye.
02:22X işareti konulmuş. Demek ki bu bir hazırlıklı bir olaydı.
02:27Çünkü adam ne bilsin ki, o geliyor ama hangisi Türk evi, hangisi, nasıl kırıyorsun sen onu?
02:32Rumların evleri, işyerleri yağmalandı, yıkıldı.
02:35Tarihe provokasyonun kara lekesi olarak geçti.
02:38Halkı sokağa davet edenlerin geride bıraktığı iz, yalnızca yıkık binalar değil, yaralı bir toplumdu.
02:44Balıklı hastanesinin de Hristantos diye bir papaz vardı.
02:51O papazı da maalesef kaybettiler.
02:55Yani orada delikler vardı, delikleri atıp da öldürdüler adamı.
03:01Ve o zamanın tabii bir şişliğine kadar da gittiler.
03:06Orada da ölüleri, yeni ölmüş ölüleri de mezarlığını açarak onu bıçaklamışlar.
03:14Bakın o terör örgütleriyle birlikte zamanında Amerikalı barış gönüllüleri diye ortalığa dökülen bazı kişi ya da kurumların
03:23aslında Anadolu'yu karış karış gezdiği köy köy, hane hane, kim Alevi, kim Sünni, kim Kürt, kim Türk gibi birçok başlığı gündeme getirdiği,
03:34bunları kağıda döktüğü ve bu yapılan çalışma sonucu da süreci yönetmeye çalıştığını görüyorsunuz.
03:40Tarih, ders almak isteyenler için açık bir kitaptı.
03:43Ancak yaşananlar benzer senaryolarla tekrarlandı.
03:47Dışarıda bilincini koruyabilen, mantıklı düşünebilen, mantığı çerçevesinde hareket edebilen bir birey,
03:52o kitlenin içerisine katıldığı zaman bilincini tamamen o kitleye teslim ediyor ve onun içerisinde benliğini, kimliğini yok ettiği için
04:02orada aslında bireysel bir akıldan değil, kitlesel bir akıldan bahsediyoruz.
04:07Zaten sorun şu, demokratik halkla gidenler de buna alet olduğu için diğerleri bir şekilde onları kullanma yoluyla hareket edip
04:15kendi olaylarına sıyrılmaya çalışırlar ki halkla devlet sanki böyle karşı karşıya ya da polis karşı karşıya kalıyor gibi bir hava yaratılsın.
04:241977 1 Mayıs'ı sırasında yaşananlar aslında Türkiye'yi darbeye götürmeye çalışan kilometre taşlarının döşenmesiydi.
04:31Türkiye özellikle Kıbrıs Barış Harekatı sonrası Amerika'nın ambargolarının hedefindeydi.
04:36Sokaktaki tansiyon çatışmaya dönüştü. O zamanki sağ-sol çatışmasıydı.
04:4212 Eylül darbesi önceti sağ-sol çatışmalarıyla birlikte başlayan sokak olayları bir anda Türkiye'yi adeta iç savaşın içine attı.
04:51Planlı provokasyonlar, terör örgütlerinin kaosu desteklemesi ve ekonomik sıkıntılarla birlikte Türkiye darbeye sürüklendi.
05:00Darbe olmadan önce sokakları karıştırdılar. Çatışanlar vardı, ölenler, yaralananlar.
05:06Korkumuzdan dışarı bile çıkamıyorduk. Evimin bile sallandığını biliyorum yani böyle bu olaylardan dolayı.
05:12Çok karışıklıklar vardı yani çatışmalar çok oluyordu o dönemde. İnsanlar birbirini vuruyordu.
05:19Maalesef burada insanlarımız boyuna gelerek sokakları karıştırarak on binlercesini kaybettik. Maddi manevi büyük kayıplar yaşadık.
05:29Darbe sonrası ülke ekonomik açıdan adeta çöktü.
05:32Ekonomi gitti, tüp kuyruğu bilmem. Her şeye kuyruğa girdik, her şeye sıraya girdik ondan sonra.
05:38İlaç kuyruğu, hastane kuyruğu her şey vardı o zaman. Yani bunları yaşadım.
05:42İş yerleri açılmadı bir dönem. Bir dönem sonra açıldı ama istikrar bozuldu yani.
05:50Sonrasında ise felaketler farklı bir boyuta geçti. Sivas'ta, Çorum'da, Kahramanmaraş'ta yaşananlar da bir toplumsal açmaza gidilmesi için denemelerdi.
05:59Gezi olayları da aynı şekilde bir gerilimin, tansiyonun artması sonrası Türkiye'ye zarar verme yönelik adımlardı.
06:06Alevi-Sünni çatışması denildi. Cemevleri kurşunlandı.
06:10Bazı Alevi köken derneklere saldırılar yapıldı ki bunların hepsi dışarıdan provoke maksatı bilerek yapılan saldırılardı.
06:18Sonrasında laik-antilaik halk karşı karşıya getirilmek istendi. Ardından etnik köken Kürt-Türk çatışması yaratılmak istendi.
06:27Gezi olayları. 2013'te bir parkta başlayan protestolar kısa sürede ayaklanmaya dönüştü.
06:33Başlangıçta çevre duyarlılığıyla sokağa çıkanlar zamanla işin kontrolden çıktığını gördü.
06:38Bankalara yağmaladılar, insanları vurdular, polislere ateş açtılar. Amacından iş açtı. İlk başta çok masum bir şeydi daha sonra iç savaşa doğru gitti.
06:49Gezideki hadise ortada ama orada oyuna gelip tuzağa düşenler sicilini kirletti.
06:57Oyuna gelip tuzağa düşenler orada maddi manevi kayıplar yaşadı.
07:01Oyuna gelip tuzağa düşenler bugün kendi kendine hayıflanır hale geldi.
07:06Nasıl bizi tuzağa düşürdüler diye. Çünkü orada hikaye böcek, çiçek, ot, ağaç diye başladı.
07:12Oysa iş asrına döndüğünde köprüyü yapmayacaksınız, hava yolunu hemen durduracaksınız havalimanının inşaatına gibi başlıklar olduğu ortaya çıktı.
07:21Atılan molotof kokteylleri, taşlı saldırılar ve kamu binalarına zarar. Sokaklarda kimin ne oldu, kimin ne yaptığı belli değildi.
07:30Aslında bunun gerçekten de Türkiye'ye zarar vermek isteyen marjinal grupların, yabancı ajanların, örgütlerin kontrolüne geçmiş,
07:40adeta kontrolü onlara teslim edilmiş bir noktada bir hissiyat uyandırdığı için kitledeki etkisini tamamen yitirdi.
07:48Belli oranında destek veren insanların bile çoğu bu desteklerini geri çekti.
07:53Türkiye'de en çok gerilimin arttırılmaya çalışıldığı hassas konulardan biri Türk-Kürt çatışmasıydı.
07:58Terör on yıllar boyunca emperyal güçler tarafından beslendi.
08:02Terör örgütü PKK dağda saldırırken kentlerde de gerilim yükseltilmeye çalışıldı.
08:08Kobani gerilimi buna en iyi örneklerden biriydi.
08:11Tarihler 6-8 Ekim 2014'ü gösteriyordu.
08:15Bizdeki bazı odaklar harekete geçirildi.
08:18Dışarıdan ajanlar elbette bu işi organize edenler ama esas sahaya sürdükleri bizden gibi görünen bizim insanlarımız.
08:2516 yaşında lise öğrencisi Yasin Börü ve arkadaşları Diyarbakır'da o kaosun içinde kurban iti dağıtmak için sokağa çıkmıştı.
08:32Ancak masum gençler teröristler tarafından şehit edildi.
08:36Çünkü onların yaşadığı vahşeti düşündükçe ben daha çok ağır oluyorum.
08:41Kürtlük davası değildi. Yasin ve arkadaşları Müslümandı ve İslam'ın gereği olan kurban vermek ve kurban etini dağıtmak adına yola çıktılar.
08:52Onlar şehit edildiler. Onların da davası Kürtlük değil, İslam'a savaştı.
08:58Elimden geleni yaptım ama Allah hakkımızı bırakmasın onlara inşallah.
09:03Sokaklar tekrar masumiyetini kaybetti. Halkı sokağa çağıranlar geride gözyaşı ve yıkım bıraktı.
09:09Bu sokağa çıkma çağrıları dediğimiz gibi önce belki iyi niyetli olarak demokratik olarak ortaya çıkabilir ama provokasyon olduktan sonra artık sona alınamaz.
09:19Hangi suçları işlenebilir diye hayal ederseniz Türk Ceza Kanunu'da düzenlenen bütün suçları işlersiniz.
09:25Çünkü işte yaralama olur, mala zarar verme olur, öldürme olur, kamu malına zarar olur, memura direnme olur, hakaret olur.
09:34Sokak tuzağı son günlerde son günlerde çokça uygulanıyor. Her fırsat denemiyor ve her fırsatı değerlendirmeye bir akıl ve bir gürüh var.
09:43Oyuna gelmemek adına süreci ferasetle okumalı, ne olduğunu anlamalı ve sadece siyaseten tepkiyi vermeliyiz.
09:51O yüzden provokasyonlara gelmemek lazım. Bu sokağa çıkma çağrıları dediğimiz gibi önce belki iyi niyetli olarak demokratik olarak ortaya çıkabilir ama provokasyon olduktan sonra artık sona alınamaz.