Kategori
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili izleyiciler, Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz, ekonomi gündemiyle karşınızdayız.
00:17Aslında bu programımız büyük ölçüde emeklileri ilgilendiriyor.
00:21Çünkü Türkiye'deki düşük alım gücü, düzensiz enflasyon ve ekonomik sorunlarla baş etmeye çalışan emekliler
00:28alacakları bayram ikramiyesi zammını bekliyorlardı.
00:33Ancak iktidar kulislerinde çok komik rakamlar yankılandığını duyuyoruz.
00:37Peki iktidar emekliye ne kadarlık bir ikramiye zammı verebilir?
00:42Bunları konuşacağız.
00:43Konuğumuz sosyal güvenlik uzmanı Emin Yılmaz.
00:46Sayın Yılmaz, hoş geldiniz öncelikle.
00:49Merhabalar Erdem, iyi yayınlar dilerim.
00:51Teşekkür ediyorum.
00:52Şimdi hızlıca başlamak istiyorum.
00:54Aslında geçen sene bir artış yapılmıştı.
00:56Emeklilerin bayram ikramiyesine 3000 liraya çıkarılmıştı.
01:00Bu sene de emekliler aslında iyi bir zam bekliyordu.
01:03Ancak programın başında da belirttiğim gibi şimdi iktidar kulislerinde en fazla 4000 liraya kadar böyle komik rakamların konuşulduğu duyuluyor.
01:12Peki bir uzman gözüyle baktığınızda siz bu önümüzdeki tabloyu nasıl değerlendiriyorsunuz?
01:19Evet, emeklilerimize iki dini bayramımız olan Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı'nda ikramiyeler veriliyor.
01:26Ama emeklilerimizin maaşları enflasyon tüfeği oranında 6 ayda 1 yılda 2 defa olmak üzere maaş farkları güncelleniyor.
01:35Bununla ilgili bayram ikramilerine bir güncelleme olmadığından kaynaklı ilk çıktığı zaman 2018'de 1000 lirayken
01:45günümüze bu rakam gelirken dönem dönem güncellendi fakat enflasyona yenik düştüğünden kaynaklı biraz rakam düşük kaldı.
01:54Bunun tarihçi kıstasına bakıldığı zaman çıktığı zaman 2018'de 1000 liraydı, 2021'de 1100 lira oldu, 2023'de 2000 lira oldu.
02:03Geçtiğimiz yıl itibariyle de 3000 liraya %51 farkla yükseltilmiş oldu.
02:11Rakamsal ifadeyle bakıldığı takdirde bir güncelleme gereksinimi hasıl olmuştu zaten.
02:18Ama bununla alakalı da Selçuklu Cumhurbaşkanı geçtiğimiz hafta Perşembe günü çalışma ekibi olan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Cevdet Yılmaz,
02:31Çalışma Bakanımız Sayın Vedat Işıkhan, Maliye Bakanımız Sayın Memo Şimşek üzerinden bir toplantı gerçekleştirildi.
02:39Bu toplantıda etki analizi yapıldı, rakamlar masaya atılıp bununla alakalı rakamlara bir bakıldığı takdirde 500 liralık bir fark olursa 16,5 milyar lira,
02:51750 liralık bir fark olursa 25 milyar lira, 1000 liralık bir fark olursa 34,5 milyar lira, 2000 liralık bir fark olursa 70,5 milyar lira bütçeyle alakalı bir eklenti söz konusu olacak.
03:04Etki analizi ile ilgili şu anda 3 bin lira verildiğinden dolayı iki bayram üzerinden 99 milyar lira ama buradaki fark kıstası 1000 liralık olan değer biraz daha ağır bastığını
03:16ve 4 bin lira olacağıyla alakalı kamuoyuna sızan haberler içerisinde var.
03:22Bununla ilgili 4 bin lira olduğu takdirde de toplam maliyetin 133,5 milyar lira olacağını söyleyebiliriz.
03:31Bunu maliyet olarak misalendirmemek lazım, buna bakış açınız önemli sizin.
03:37Bakış açısıyla ilgili eğer biz anayasal olarak sosyal devlet ilkesiyle yönetiliyor isek bununla ilgili de emekliye, dar gelirliğe verilecek rakamlarla ilgili
03:53sizin ne kadar sosyal devlet ilkesine yarışır bir şekilde olduğunuzu göze alın.
03:59Sizin tamamen bunu bakış açınız ve sunumunuz önemli.
04:03Şimdi Emin Bey şunu sormak istiyorum çok özür dilerim lafınızı kestim ama şimdi bütçeye maliyetinden bahsettiniz.
04:11Baktığımız zaman Türkiye'de devlet kurumları, Diyaneti olsun, Adalet Bakanlığı olsun, İçişleri Bakanlığı olsun buralarda aslında çok fazla israf var.
04:21Özellikle son model lüks arabalar hatta Diyanet İşleri Başkanı aldığımız 3-4 tane arabaya mı laf ediyorsunuz gibi açıklamalar yapıyor.
04:29Şimdi bu kadar bir tarafta şatafatlı bir hayat varken sarayın işte günlük maliyeti bir asgari hatta yanlış hatırlamıyorsam saatte bir asgari ücret diyordu şu anda saray.
04:41Sarayda bu kadar maliyetler varken bu kadar israf varken devletin üst kurumları yetkilileri bu kadar harcama yapıyorken.
04:49Şimdi zaten kıt kanaat geçirmeye çalışan bir emekliye verilecek bayram ikramiyesi, bayram ikramiyesindeki artış gerçekten devletin bütçesine bir külfet olabilir mi?
05:00Yani bir ekonomiden anlayan bir uzman olarak bu gerçekten merak ettiğim için soruyorum.
05:05Yani ne söyleyebiliriz çok büyük bir külfet midir bu bütçeye?
05:10Evet bunu şöyle örnekleyerek anlatabiliriz.
05:15Bununla ilgili ben yayın öncesinde bir araştırma yapmıştım.
05:182018 senesinde ilk çıktığı zaman bayram ikramiyesi 1000 TL idi ve o dönemde kurban bayramına denk geliyordu.
05:25O dönemki kurban bayramının küçük baş kurbanlık fiyatı ise 825 lirayla 1000 lira arasında değişiyordu.
05:37Yıllar içerisinde bu bayram ikramiyesi 3000 liraya denk geldi ama bir küçük baş kurbanlık geçtiğimiz yıl itibariyle 7000 lirayla 8000 lira arasında değiştiğini söyleyebiliriz.
05:51Ki 2025 rakamları da biraz daha yükseleceğini söyleyebiliriz.
05:55Hatta o dönemde bir bayramda yani 2018'de kurban bayramında 1000 lira ikramiyle başlandığı zaman en düşük işçi emeklisinin maaşı 939 TL imiş.
06:07Ha geldiğimiz noktada en düşük işçi emeklisinin maaşı taban aylık dediğimiz 14469 liraya tekabül ediyor.
06:16Burada özellikle emeklileri bir tarafa koyup da onlar üzerinden bir yüklenme yapılmasını ben şahsen yanlış buluyorum.
06:27Çünkü bununla alakalı zaten emekli yasanın vermiş olduğu kurallar doğrultusunda kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl 5000 prim gününden 7200 gün hatta bakvular 9000 güne kadar tamamlanıyor.
06:43Bu şartları tamamlayıp da öyle emekli olmuş.
06:46Oradaki primlerini ödemiş bunun karşılığında olan kıstası alıyorlar.
06:51Bir de EYT üzerinden bir emekli sayımızda bir miktar artış oldu doğru.
06:58Bunu yine örnekleyecek olursak ortada bir pasta olduğunu düşünelim.
07:03Bu pastada işte 4 kişi oradan pay alıyorsa ilgili yasalar doğrultusunda bu 6 kişi olmuş.
07:11Pastanın ebatı büyümemiş hisseye düşen kıstaslar küçülmüş.
07:17Ama bununla ilgili de özellikle 98-99 öncesiyle ilgili bir düzenleme yapılmıştı.
07:261994'e kadar ilk sigorta başlangıcı olanlar zaten emekli olmuştu.
07:3294'te 99 yılları arasında olanlar EYT üzerinden bir miktar artı sağladı.
07:40Artı buradaki süreçle ilgili ilerleyen dönemde aktif pasif dengesi dediğimiz
07:46yani önümüzdeki 7-8 yıl içerisinde emekli sayısı yıllar itibariyle daha düşük olacak.
07:53Yani sistem kendiliğinden rayına oturmuş olacak.
07:58Bu arada da tutup emeklileri günah keçisi seçilmesinde ben yanlış buluyorum.
08:05Bir diğer nedeni ise emekli olup maaşı az olduğundan dolayı onlar yine sistemin içerisinde olup
08:11sosyal güvenlik destek primi adı altında emekli olup da buradaki kişilerin %60'ı
08:18yine sistemin içerisinde kalıp almış olduğu emekli maaşın bir miktarını
08:23gerisin geri prim olarak sistemin içerisine zaten dair ettiklerinde altını çizmek istiyorum Erdem Ökten.
08:29Peki şimdi Sayın Yılmaz şuna da dikkat çekmek istiyorum.
08:34Dünyada son bir yılda et fiyatları %13 artarken Türkiye rekor bir oranla ipi göğüsledi.
08:41Yani %870 et fiyatlarındaki artış ve işte bayram ikramiyesindeki komik rakamlar 4.000 lira falan dedik.
08:51Gerçekten 4.000 lira verilirse şimdi bayram denince bir de emeklilerden bahsediyoruz.
08:56E kimler gelecek? Çocukları, ailesi, torunları gelecek.
08:59Harçlık vermeyi falan da bir kenara bıraktım ya tatlıyı da bir kenara bıraktım.
09:03Şimdi bayramın olmazsa olmazıdır şöyle güzel bir tatlı onu da bir kenara bıraktım.
09:09Emekli evine gelen çocuğuna, torununa.
09:12O 4.000 lirayla gerçekten alıp da böyle ailesini doyurabilecek bir et tüketimi buna ulaşabilecek mi?
09:19Yani çünkü %870 ne kadar absürt bir rakam.
09:23Hani bunu da merak ediyorum.
09:264.000 lira yeterli olacak mı emekli için?
09:29Emekli için emekli maaşları da dahil olmak üzere emekli ikramiyesi de tabi ki burada biraz düşük kaldığını söylemek istiyorum.
09:38Bununla ilgili bu rakamların daha üst seviyelere çıkması gerektiğini
09:44sonrasında ise emeklinin çalışma hayatı boyunca vermiş olduğu primlerin
09:52emekli olduktan sonrasında insanca yaşamla alakalı gereksinim olan temel ihtiyaçlarının tamamının karşılanması lazım.
10:01Sosyal devlet ilkesi de böyledir.
10:04Bununla ilgili Avrupa ve dünya standartlarına baktığı takdirde bu rakamlarda biz dünya standartlarında
10:12özellikle Avrupa ile karşılaştırdığımız takdirde biraz daha geride kaldığımızı belirtmek istiyorum Erlendim.
10:19Bir de şimdi Sayın Yılmaz son olarak emeklilerden bahsediyoruz kıt kanat geçindiklerinden bahsediyoruz.
10:24Emeklilerde bu duruma daha fazla sessiz kalmak istemediler.
10:28Geçen senede bir etkinlik yapmışlardı, yürüyüş yapmışlardı.
10:32Bu senede 10 Mart ile 14 Mart arasında bir etkinlik düzenliyor emekliler ve İstanbul'da 10 ilçede düzenlenecek.
10:41Yürüyecekler, stand kuracaklar ve ana gündemlerinde 4-5 tane madde var.
10:48Bunlardan birisi sağlık hizmetlerinin ücretsiz olması ve muayene gibi durumlardan ek kesinti alınmasının iptal edilmesi.
10:56Bir yeri emekli aylığına seyyanen ek 15 bin liralık artış.
11:02Kira desteği özellikle evi olmayan kirada kalan emekliler için kira desteği isteyecekler.
11:08Elektriğe gelen zamların geri çekilmesi ve emeklilere faturalarda indirim yapılması.
11:14Son olarak da gıdalardaki zamların durdurulması ve emekliye gıda yardımında bulunulması.
11:20Şimdi emeklilerin böyle talepleri var.
11:22Tabi bu talepler iktidar kapsamında ne kadar yankı bulacak.
11:26Siz düşünüyor musunuz iktidarın bu çağrıyı, bu etkinliği, yürüyüşü dikkate alıp da emeklilerin gerçekten işlerine yarayacak bir iyileştirme yapacaklarına?
11:38Sosyal güvenlik sistemimiz çok dinamik bir yapıya sahip.
11:44Sosyal güvenlik sisteminde sosyal güvenlik hukukuna bağlı olarak ihtiyaçları doğrultusunda dönem dönem revize edildiğini söyleyebiliriz.
11:52Hatta şöyle bir örnekle bunu detaylandırabiliriz.
11:562003 senesinde 4850 sayılı iş kanunumuz yürürlüğe girdi ve şu anda kanun sayılarımız kabaca 7900'lere dayanmış durumda.
12:08Yani baktığınız zaman buradaki 22 yıllık süreçte 4500'e yakın yasa çıkmış.
12:15Bunların içerisinde sosyal güvenlik kanunları da mevcut.
12:20Sosyal güvenlik kanunu özellikle 2008 senesinde 5510 sayılı yasayla değişikliğe uğramış oldu.
12:27Emeklilikten tutun da sağlıkla ilgili hastaneyle alakalı temel ihtiyaçlarla ilgili köprü değişiklikler yapıldı.
12:35Burada özellikle emeklilerimiz kendi haklarını savunmayla alakalı meydanlara inip legal olarak izinli olarak buradaki gösterileri yapabilirler.
12:48Buradaki gösterinin bir karşılığı olur mu sorusuna bence olabileceği kanaatindeyim.
12:56Dolayısıyla bunun üzerinden siz kalkıp da talebiniz olmadığı sürece karşılığını alamıyorsunuz.
13:05Avrupa sistemine bakıldığı zaman Avrupa'da bir emeklilik süreniz geldiği zaman oradaki sosyal güvenlik kurumu size yazı gönderiyor.
13:15İşte şu tarihlerde emekli olacaksınız bunu değerlendirin şeklinde.
13:20Türkiye'de ise sosyal güvenlik sistemindeki talepler kişiye bağlı olarak gelişiyor.
13:26Siz talep etmezseniz orada bir karşılığı yoktur.
13:30Çalışmaya devam edersiniz.
13:32Bunlar hep esas olmuş oluyor.
13:34Eğer farkında değilseniz de oradaki emeklilikten gelen gelirinizden de olmuş olacağımızı söyleyebiliriz.
13:43Peki Sayın Yılmaz çok teşekkür ediyorum.
13:45Çünkü bütün emeklilerin gözü şu anda bayram ikramiyelerinde.
13:49İnsanlar da haklı tabii ki yani kıt kanaat geçinirken bir nebze can suyu olmasını umuyorlardı.
13:55En azından emekli maaşı kadar bir ikramiye almak istiyorlardı.
13:59Bakalım iktidar ne kadarlık bir ikramiye zammı yapacak.
14:02Bunu hep birlikte takip edeceğiz.
14:04Ağzınıza sağlık. İyi ki katıldınız programa.
14:06Ben şahsen sizde program yapmaktan çok büyük keyif alıyorum.
14:10Sağ olun.
14:11Benim için de büyük bir keyifti.
14:13Tüm ekibe ve izleyenlerimize sevim ve saygılarımı sunuyorum.
14:17İyi günler diliyorum.
14:18Teşekkür ediyoruz.
14:20Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicilerin sosyal güvenlik uzmanı Emin Yılmaz konuğumuzdu.
14:26Emeklilerin alacağı bayram ikramiyesi zammına ilişkin konuştuk.
14:29Tabii ki bunu bir kez daha altını çizmek istiyorum.
14:32Yani kulislerde çok komik rakamlar konuşuluyor.
14:354000 lira gibi.
14:36Şunu da belirtelim.
14:37Dünyada et fiyatlarındaki artış %13 iken Türkiye'de %870.
14:43%870 ne kadar büyük bir oran aslında.
14:46Şimdi takip edeceğiz.
14:48Bakalım iktidar ne kadar yapacak ikramiye zammını.
14:50İkramiye zammı yapıldıktan sonra da başka programlarda konuşacağız.
14:54Yeterli olur mu olmaz mı?
14:56Bütün emeklilerimize de duyurmuş olalım.
14:5810 Mart ile 14 Mart arasında emekliler etkinlik yapacaklar.
15:02İktidara seslerini duyurmaya, haklarını aramaya çalışacaklar.
15:06Cumhuriyet TV olarak...